O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

 
MAVZU: OLD OSIYO TOG'LIGI VA KAVKAZ MARKAZIY OSIYO 
REGIONLARI
REJA: 
1. 
Regionlarga umumiy tavsif. 
2. 
Regionlarning materik shakllanishidagi o'rni. 
Adabiyotlar: 
1. 
T.V.Vlasova «Materiklar tabiiy geografiyasi» Toshkent «O'qituvchi» 
nashriyoti 1981 263-268 betlar. 
2. 
T.V.Vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Toshkent 1986 god. 
3. 
Universitet ta'lim uchun «geografiya» mutaxasisligi bo'yicha o'quv dasturlari» 
Toshkent «Univesitet» nashriyoti 1997 yil. 
Old Osiyo tog'ligi va Kavkaz tabiiy geografik regioni. 
Bu tabiiy o'lka o'rta dengizning sharqiy sohili bo'ylab nisbatan kalebar polasa
shaklida shimoldagi janubga tomon qismi Turkiya territoriyasida joylashgan 
so'ngra unga Suriyaning g'arbiy tog'li chekka qismi bir bo'lgan kiradi. Janubiy 
g'arbiy chegarasi Snay yarim orolining sharqiy chekkasi bo'ylab o'tadi. Sharqda va 
janubiy sharq Suriya cho'li va arabiston yarim oroli bilan aniq tabiiy chegara yo'q.
Yavona tektonik jihatdan Arabiston suriya palag'sasining chekkasi bo'ylab yosh 
tektonik harakatlar uni ko'targan parchalangan va burmalar hosil qilgan. O'lkaning 
sharqiy chekkasi bo'ylab tog' tizmalari va massivlarining yana bir mintaqasi 
Atetilivan tog'lari ko'tarilgan bo'lib bular sharqda qo'shni Suriya va Mordaniya
qirlari bilan asta-sekin tutashib ketgan. Bu tog'lar halena qismini ham Mevan 
tog'laridan past turadi Antilivaning faqat o'rta qismida balandligi 2659 m ga yetadi. 
Xermon massivi esa 2800 m gacha ko'tarilgan. O'lkaning foydali qazilmalari yahshi 
tekshirilmagan o'lik dengiz suvidagi tuz zapasi eng katta ahamiyatga ega. Kamroq 
miqdorda asfalt gips fosforit qazib chiqariladi. Ba'zi bir metal konlari hali deyarli
tekshirilmagan. Kichik Osiyo tog'ligi o'rta dengiz va metallar dengizi o'rab turgan 

---

24 
kichik Osiyo yarim oroli joylashgan. Bu dengizlar va ularni tutashtirib turgan 
shartli chegarasi o'tadi kichik Osiyo tog'ligi sharqda armaniston tog'ligi bilan borib
Ispakdaron qo'ltig'idan janubroqda o'tadi. So'ngra 400 sharqiy uzunligi bilan Van 
ko'li oralig'iga boradi, shimolda esa Choxor daryosining quyi oqimiga tahminan 
to'g'ri keladi. Kichik Osiyo tog'ligining janubiy chekka tog'lari sistemasi umumiy
nom bilan Tavr (armancha Tordos) tog'lari deb ataladi. Gavr tog'lari ham shimoliy 
tizmalar singari dengiz tomonidan yer po'stining yosh yoriqlari bilan chegaralangan 
va kam o'yilgan bo'ylama tektonik qirg'oq hosil qilgan.