O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Masala va mashqlar ustida mustaqil ishlashni tashkil etish va ularning samarali bo’lishi ushbu vazifalarni bajarishni taqozo etadi:

Topshiriqlarni bajarishda tizimli va ijodiy yondashish

Natijalarni muhokamaga tayyorlasah va ko’rsatilgan kamchiliklarni bartaraf qilish

2. rasm: Masala-mashqlarni yechishni tashkil etishda bajariladigan

vazifalar³⁸
Masalan, masalalarni yechish, mashqlarni bajarish o’qituvchi rahbarligida o’tkazilishi mumkin, bunda o’quvchilardan biri ularni doskada bajaradi,boshqalari esa o’qituvchi maqullaganidan so’ngina xuddi shunday yozuvlarni asta-sekin o’z daftarlarida bajara boshlaydilar. Bunday holda

o’qitishning amaliy metodini qo’llash haqida gap yuritiladi. Ammo, aynan mana shu masala va mashqlarni o’quvchilarning tamoman mustaqil yechishlari yoki bajarishlari uchun berish mumkin. Bu o’rinda o’qituvchi faqat ularning faoliyatinilarini kuzatadi,xolos. So’ngra tamoman haqli tarzda amaliy xarakterdagi mustaqil ishlash metodini qo’llash haqida gapiriladi.
Ma’lum bir dars turi bilan olib boriladigan mashg’ulotlarda ikkinchi, hatto uchinchi bir dars turining elementlari bo’lishi mumkin. Masalan, kasb-hunar kollejlarida eng ko’p qo’llaniladigan dars turlaridan biri — yangi bilimlarni bayon qilish darsi hisoblanadi. Bunday dars turi quyidagi tartib asosida tuziladi:

2. rasm: Darsning tuzilish tartibi³⁹

Demak, dars jarayoni boshdan-oyoq bir dars turi bilan olib borilmaydi, balki shu darsda yangi bilimlarni bayon qilish bilan birga uni mustahkamlash ya’ni, ikkinchi bir dars turi elementlari asosida savol-javob o’tkazish mumkin, yangi bilimlar ustida mashq o’tkazish, boshqacha aytganda, uchinchi bir dars turi elementi—masala va misollar yechdirish, hamda grammatik tahlil va grafik ishlar olib borish mumkin, uyga vazifa berish, ya’ni boshqa bir dars elementiga tayangan holda — tushuntirish, yo’l-yo’riqlar ko’rsatish kabi boshqa elementlarning bo’lishi ham mumkin. Shunga qaramay, darsdan ko’zlangan maqsad o’quvchilarga yangi bilim berishga qaratilgan bo’lsa, butun didaktik
usullar shunga bo’ysundiriladi. Shuniig uchun ham bunday dars yangi bilim berish darsi deb ataladi.
Masalan, aralash dars turinnng tuzilishi quyidagi ko’rinishda bo’ladi:

Bu jarayonda:

2.