O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. S. Sayfutdinov, F. N. Xalimova mehmonxona xo‘jaligi infratuzilmasi

Ekskursant - ekskursiya ishtirokchisi (guruh yoki individual tarzda tashkil 
etilgan), mutaxassislar rahbarligi ostida o‘zining qiziqishlariga qarab, ular tomonidan 
oldindan tanlangan mavzu bo‘yicha ma’lum yodgorliklar va diqqatga sazovar joylarni 
kuzatuv va o‘rganish bilan band. Ekskursantlarning o‘tkazilayotgan ekskursiyaga 
munosabati bo‘yicha madaniy xordiq shakli sifatida va tanishuv, kuzatuv, atrof 
haqiqiyligini o‘rganish jarayonlarida bilimlarni to‘ldirishda ularning quyidagi asosiy 
kategoriyalari vujudga kelgan: 
x hamma bilishni istaydi, ular uchun har bir ekskursiya - kashfiyot; 
x o‘z nuqtai nazarini aniqlaydi (odatda ma’lum mavzu bo‘yicha 
ekskursiyaga tashrif buyuradi); 
x ekskursiyadan dam olish faoliyati turi sifatida foydalanadi. 
Ekskursiya faoliyatining zamonaviy tarakqiyot bosqichida o‘zining mohiyatiga 
ko‘ra ekskursiya odatda guruh ishtirokchilariga mo‘ljallangan bo‘lsada, 
individuallarga xizmat ko‘rsatish tobora keng yoyilmokda. Ekskursiya guruhi - 
quyidagi ma’lum belgilar hisobga olingan holda aniq ekskursiya xizmatlari olish 
maksadida tuzilgan odamlar vaqtinchalik hamjamiyati: 
x yosh: bolalar, yoshlar, o‘rta yosh odamlar, pensionerlar; 
x mashg‘ulot turi: pedagoglar, tibbiyot xodimlari, ishchilar, arxitektorlar, 
o‘quvchilar va boshq.; 
x havaskorlar uchun dam olish faoliyati turi: teatr, musiqa, kino, foto va 
boshqa san’at turlari, kolleksiya to‘plash, tabiat qo‘ynida dam olish va h.k.; 
x o‘qitish shakllari: seminarlar, kurslar, konferensiyalar, fakultativlar, 
seksiyalar va h.k.; 
x yashash joyi: shaharliklar, qishloqliklar, mahalliy aholi, sayyohlar 
ko‘rsatilgan belgilar hisobga olingan holda ekskursiya xizmatlari ko‘rsatishni 
119 
tabaqalashtirish ekskursiya mavzularini so‘zli va so‘zsiz rejadagi murakkabliklarni 
osonlashtirib o‘zaro qo‘shib olib borish imkonini beradi, bunda ekskursiya turli 
kategoriyadagi ishtirokchilari qiziqish va ehtiyojlari hisobga olinadi. 
Ekskursiya xizmatlari ko‘rsatish - ekskursiyalar va shartlarga umumiy talablar 
majburiy va tavsiya etiladiganlarga bo‘linadi.