O„zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti t. S. Achilov

4.14 Aldovchi va sohta harakatlarga o„rgatish texnikasi, taktikasi va 
usuliyoti 
 
Trenerning tushuntirishlari. Aldash – o‗zi uchun qulay pozitsiya yoki tomonni 
aniqlash maqsadidida o‗z raqibida himoya reaksiyasini uyg‗otish va usulni qo‗llash 
uchun undan foydalanishga qaratilgan harakatlardir.
Sportda aldashni fint deb atash qabul qilingan. Aldash, ya‘ni fintlar juda xilma-
xil va individuallardir. Ular bir yoki ikki qo‗l bilan, gavda, oyoq va hatto yon 
tomonga qarash bilan bajarilishi mumkin. 
Xususiy vazifa: kurashchini aldash va sohta harakatlarga o‗rgatish. Trener 
mashg‗ulot boshlanishidan oldin kurashchilarni oraliq masofani uzoq masofada 
ancha keng qilib olib, ikki sherenkaga saflaydi. So‗ngra biror o‗quvchi bilan birga 
qo‗l, oyoq, gavda bilan turli xildagi aldash harakatlarini ko‗rsatadi. Shug‗ullanuv-
chilar e‘tiborini turli tomonlarga aldashning ifodaligiga qaratadi, sohta ushlashlar 
qiladi, shundan keyin asosiy ushlashni bajaradi va raqibini muvozanatdan chiqaradi. 
1-topshiriq. Uzoq masofada, so‗ngra o‗rtacha masofada siljish, qo‗li va gavdasi 
bilan aldash harakatlarini bajarish, qulay paytni poylab, sherigini istalgan usul bilan 
ushlab olish va uni muvozanatdan chiqarish. 
Sherigini ushlash va uni o‗ziga orqasi bilan aylantirib olishga ruxsat beriladi. 3 
daqiqa shug‗ullaniladi. 
Metodik ko‗rsatmalar. 
Sherigi yiqilayotganda-kiyimdan tutib qolib ehtiyotlash. 
...hujum, himoya va qarshi hujum harakatlari qo‗llaniladi. Ular xilma-xil 
tayyorlovchi harakatlar: hiyla ishlatish usullari, turli xilda siljish, ushlash, 
muvozanatdan chiqarish, sohta usul va aldashlar bilan, istalgan harakatlar qilishga 
majbur etish va ayrim usullarni qo‗llashga o`rinib ko‗rish, chalg‗itish, xavf solishlar, 

---

89 
silkitish, soxta himoyalanishlarning immitatsiyasi, oraliqdagi masofalar va 
qo‗qqisidan o‗zini chetga olib qochish, yolg‗ondakam bo‗shashish va hokazolar.