O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

 
Bu qissa tarjimasining boisi 
Ey xiradmandi donish ovarlar, 
Meni mahzung„a yoru yovarlar, 
Menki ogohlar mahidurmen, 
Ham laqab birla Ogahiydurmen. 
Garchi Ogahiy o„z tarjimasini shoh Muhammad Rahimxon nomi 
bilan  bog„lasa-da,  aslda  bu  o„sha  muhit  taqozosi  bo„lib,  asl  muddao 
boshqa tomonda edi. Ogahiy tarixiy-badiiy va axloqiy-falsafiy asarlar-
ni tarjima qilar ekan, har doim bir o„y, bir maqsad uning oldida ko„n-
dalang turar, u ham bo„lsa, o„zbek xalqiga xizmat qilish edi. 

---

 
74 
Ogahiy  o„z  asarlarining  litografiyada  bosilganini  ko„rmay,  65 
yoshida, ya‟ni 1874-yilda vafot etdi. Shoirning adabiy asarlari haqida 
hozir bir qancha olimlar ilmiy ish olib bormoqda. Bizda hozirga qadar 
Ogahiy  lirikasi,  uning  ijodiy  faoliyati  hamda  tarixiy  asarlari  haqida 
uchta  nomzodlik  dissertatsiyasi  yoqlandi.  Ammo  bu  ajoyib  shoir  va 
tarixshunos  olim  ijodiy  faoliyatining  teng  yarmini  tashkil  qiluvchi 
ajoyib tarjimalari haqida birorta ham ilmiy-tadqiqot ishi olib borilgani 
yo„q. Holbuki, Ogahiy-shoir va Ogahiy-tarixshunosni ham uning fun-
damental tarjimalaridan ajratib qarash mumkin emas.  
Ogahiy  Shayx  Sa‟diyning  “Guliston”  asarini  tarjima  qilar  ekan, 
o„zidan besh asr ilgari Sayf Saroyi tomonidan tarjima qilingan “Gulis-
ton”ning qo„lyozmasini ko„rmagan, buning asosiy sababi ham bor:  u 
tarjimaning qo„lyozmasi Xorazmda yo„q edi. Biz Sayf Saroyidan “Bir 
kurashchi  pahlavon”  haqidagi  hikoyat  tarjimasini  yuqorida  keltirgan 
edik (inv. № 899, 40-bob, 43-a varaqqa qarang).  
Nodir namunalarni tarjima qilish bilan Ogahiy o„zbek adabiy tili 
va  uslubini  boyitadi.  O„zbek  adabiy  tilining  boyligini  yana  bir  bor 
ko„rsatadi.  O„z  xalqiga  ajoyib  madaniy  boyliklar  baxsh  etadi,  uning 
yuksak  estetik  zavqini  oshirishda,  uni  o„z  davriga  ko„ra  ilg„or  g„oya 
va  intilishlar  ruhida  tarbiya  qilishda  ishtirok  etadi.  Ogahiy  o„zining 
tarjimalari bilan xalqlar do„stligi va hamkorligini rivojlantirishga o„zi-
ning munosib hissasini qo„shdi”. Darhaqiqat, Ogahiy tarjimalari badiiy 
san‟atning yuksak namunasidir.