O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti

To„g„ri chiziqlilik tamoyili talabi - mehnat predmetlari (xom-ashyo, 
materiallar va h. k. ) ishlab chiqarish jarayonida to‗g‗ri oqimda joylashtirilishi va 
natijada qisqa masofadan o‗tishlari kerak.
Uzluksizlilik tamoyili ishlab chiqarishda barcha tanaffuslarni imkoni 
boricha minimal darajagacha kamaytirishni nazarda tutadi. 
Bir maromdalik (ritm) tamoyili teng vaqt oralig‗ida bir xil hajmdagi 
mahsulot ishlab chiqarishni nazarda tutadi. Oqim ritmi deb, oqim yo‗llarida 
mahsulotning birin-ketin tayyor bo‗lish davridagi bir-birlari orasidagi vaqt 
oralig‗iga ( intervalga ) aytiladi. Bu interval mahsulot ishlab chiqarish topshirig‗ini 
bajarish uchun sarflangan ish vaqtini ( smena, sutka ) mahsulot hajmiga taqsimlash 
yo‗li bilan aniqlanadi: 
,
Мх
Св
Пр

(2.1) 
bu erda, Pr- oqim ritmi; 
Sv- sarflangan ish vaqti ( soat, minut ); 
Mx- mahsulot hajmi ( t., dona, mkvadrat) 
Misol. Paxta tozalash korxonasida bir sutkada 400 shartli dona paxta tolasi toyi 
olingan bo‗lsa, oqim ritmi Pr quyidagiga teng: 
6
,
3
400
60
24


х
Пр
minut 
bir 
dona 
toyni 
ishlab 
chiqarish
uchun sarf bo‗lgan vaqt.

---

39 
Ishlab chiqarish bir maromdaligini ta‘minlash ishlab chiqarish jarayonini 
tashkil etishning samara beradigan omillaridan biri sanaladi. Ishning bir 
maromdaligi asbob-uskunalar to‗liq yuklanishini; ulardan to‗g‗ri foydalanishni, 
zo‗riqmasligini; mavjud barcha resurslardan oqilona foydalanishga imkon beradi. 
Ish bir maromdaligini ta‘minlash ishlab chiqarishning barcha bo‗limlari: 
asosiy, yordamchi, xizmat ko‗satuvchi bo‗limlari uchun majburiydir. 
Ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish usullari. Sanoatda ishlab 
chiqarish jarayonining tashkil etish quyidagi usullarda amalga oshiriladi: yakka,