O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti

2.6-rasm. Seriyali ishlab chiqarish 
 
Ommaviy ishlab chiqarish - mehnat jarayonining davomiyligi va uning 
murakkabligi bilan farq qiladi. Bu erda bir xil mahsulot tayyorlashda har bir ish 
joyida, har ish kunida bir xil mehnat jarayoni takrorlanadi. Ommaviy ishlab 

---

45 
chiqaruvchi korxonalarda mahsulot turi chegaralangan, ishlab chiqarish hajmi esa 
juda yuqori bo‗ladi. Ushbu ishlab chiqarish turida texnologik jarayonni oqimli 
tashkil etishda shaklida keng miqyosda maxsus asbob-uskunalar qo‗llaniladi. 
Ishlab chiqarish turlarining texnik-iqtisodiy tavsiflari 2.1-jadvalda keltirilgan.
2.1-jadval 
Ishlab chiqarish tiplari ( ishlab chiqarishni tashkil etish shakllari) qiyosiy 
tavsifi 
Ko‗rsatkichlar 
Ommaviy ishlab 
chiqarish
Seriyali ishlab 
chiqarish
Yakka ishlab 
chiqaruvchi
Mahsulot 
nomenklaturasi
juda kam 
chegaralangan 
keng 
Ishlab chiqarishni 
tashkil etish shakli
oqimni keng 
miqyosda 
qo‗llash 
oqimdan 
foydalangan holda 
partiyali usul 
ayrim bo‗limlarda 
partiyadan 
foydalanib yakka 
usul
Asbob-uskunalar 
maxsuslashtirilganlik 
darajasi 
maxsus
maxsus, alohida 
bo‗limlarda 
universal 
universal, alohida 
bo‗limlarda 
maxsus
Asbob-uskunalar 
joylashishi
ishlab chiqarish 
jarayoni bo‗yicha
aralash
alohida uskunalar 
guruhlari bo‗yicha 
Maxsus instrument va 
moslamalardan 
foydalanish 
keng 
chegaralangan 
kam hollarda 
Kadrlar 
ixtisosolashtirishi 
yuqori malakada 
tor 
nisbatan keng 
keng miqyosda 
universal ishchilar 
mehnatidan 
foydalaniladi
2.1-jadval ma‘lumotlari shuni ko‗rsatadiki, ishlab chiqarish tiplari 
korxonalar ish faoliyati texnik-iqtisodiy ko‗satkichlariga sezilarli ta‘sir ko‗rsatadi. 
Ishlab chiqarish qanchalik ommaviy tipga yaqin bo‗lsa, ushbu ishlab chiqarishda 
tannarx past bo‗ladi, ishlab chiqarish quvvatidan samarali foydalaniladi. 
Paxta tozalash zavodi ommaviy ishlab chiqarish tipiga mansubdir. Unda 
chegaralangan komenklaturadagi, ya‘ni paxta tolasi, paxta chigiti, momiq , 

---

46 
tarkibida o‗lik bo‗lgan chiqindilar, tarkibida kalta tola bo‗lgan chiqindilar ishlab 
chiqariladi.