O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

Kuzgi yumshoq bug‘doy navlarini to‘liq boshoqlashi fazasida barglari orqali karbamid 
bilan oziqlantirishning hosildorligiga ta’siri 
№ 
Ko‘rsatgichlar 
Hosildorlik, s/ga 

---

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
173 
 
Tajriba variantlari 
2015 
yil 
2016 
yil 
2017 
yil 
o‘rtachasi 
Nazoratga 
nisbatan 
farq + - 
Yaksart navi 
1 
Karbamidsiz (st) 
46,1 
45,8 
46,3 
46,1 
0 
2 
Karbamid 30 kg/ga 
49,1 
48,8 
49,3 
49,1 
+3,0 
3 
Karbamid 40 kg/ga 
50,8 
50,2 
51,3 
50,8 
+4,7 
4 
Karbamid 50 kg/ga 
50,2 
50,3 
50,2 
50,2 
+4,1 
G‘ozg‘on navi 
5 
Karbamidsiz (st) 
47,8 
47,2 
48,3 
47,8 
0 
6 
Karbamid 30 kg/ga 
51,8 
51,3 
51,2 
51,4 
+3,6 
7 
Karbamid 40 kg/ga 
51,8 
52,1 
52,4 
52,1 
+4,3 
8 
Karbamid 50 kg/ga 
51,3 
51,8 
52,0 
51,7 
+3,9 
EKF05=s/ga A faktor (nav) 
0,41 
0,53 
0,49 
EKF05=s/ga V faktor (karbamid) 
0,29 
0,38 
0,35 
EKF05=s/ga AV faktor (nav va karbamid) 
0,20 
0,27 
0,24 
Xuddi shunday qonuniyat tajribaning keyingi yillarida va G‘ozg‘on navida ham takrorlandi. Shu 
sababli ham karbamid eritmasi qo‘llashning bug‘doyning don hosildorligi ta’sirini yillar bo‘yicha tahlil 
etish zaruriyati yuzaga keladi. Karbamid eritmasi qo‘llanilib o‘tkazilgan tadqiqotlar natijalari bo‘yicha 
don hosildorligi o‘rtachasi ham navlar va qo‘llanilgan karbamid eritmalari me’yorlariga mutanosib holda 
o‘zgarib borishligi kuzatildi. Umumiy holda shu narsani alohida takidlash joizki karbamid eritmasi 
ta’siri hosildorligi past bo‘lgan navlariga ko‘proq ijobiy ta’sir etib, hosildorligi yuqori bo‘lgan navlarda 
kamroq ta’sir etish aniqlandi. Masalan: Yaksart navi bo‘yicha olingan o‘rtacha don hosildorligi 
qo‘llanilgan karbamid eritmasi me’yorlariga bog‘liq ravishda karbamid qo‘llanilmagan nazorat 
variantidagiga nisbatan 3,0 s/ga dan 4,7 s/ga gachani tashkil etgan bo‘lsa, ushbu ko‘rsatgich hosildor 
G‘ozg‘on navida 3,6 s/ga dan 4,3 s/ga gachani tashkil etishligi aniqlandi. Lekinda barcha holatlarda ham 
karbamid eritmasining fizik holda 40 kg/ga me’yorda qo‘llanilishining ustunligi namoyon bo‘lib 
karbamid eritmasi hisobga olingani qo‘shimcha don hosildorligi 4,7 – 4,3 s/ga tashkil etdi. Demak, kuzgi 
yumshoq bug‘doy navlarining azotga bo‘lgan talabi oshgan vegetativ usishi davridto‘liq boshoqlashi 
fazasida karbamid eritmasini qo‘llanilishi don hosildorligini yanada oshirishning istiqbolli tadbirlaridan 
biri bo‘laoladi.