O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. . Axmatqul Ergashev, Temur Ergashev // Agroekalogiya. Toshkent “yangi asr avlodi”2006. 
2. Qishloq xo`jaligi vazirligi agro.uz veb sayti| buxstat.uz BUXORO VILOYAT sitatistika 
boshqarmasi. FLAGMA.de|markaziy Food Data sayti 
3. “O`zbekistin o`simliklari” qayta ishlangan va to`ldirilgan ikkinchi nashri M.X.Xaydarov. 
M.X.Xojimatov. Toshkent “O`quvchi” 1992. 

---

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
299 
ARPA UNI FORTIFIKATSIYASI SAMARADORLIGI 
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti dots.Boqyev Gʻ.O. 
magistr Qayumova Shaxina Mahmud qizi 
Mamlakatimizda аrpa yormalari eng qimmatli qishloq xo'jalik ekinlaridan biri bo'lgan 
tozalanmagan arpani maydalash orqali olinadi. Don mahsulotlarining zararli xususiyatlariga nisbatan 
yuqori kaloriya tarkibiga, foydali va dorivor xususiyatlarga ega. Donni to'g'ri saqlash mazali to'yimli 
pyuresi tayyorlashga yordam beradi. Jamoatchilik nuqtai nazaridan, arpa va arpa yormalari bitta va bir 
xil. 
Arpa yormalari minerallar va vitaminlar miqdori bo'yicha boshqa donli ekinlar orasida o'rtacha 
darajada. Uning tarkibida fosfor, marganets, kaliy, niatsin, temir, riboflavin, vitamin: B
4
, B
6
, PP va 
boshqa elementlar mavjud. Ular ozuqaviy xususiyatlari bilan inson tanasiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Bu 
arpa maydalagichini yetarlicha ozuqaviy qiymatga ega mahsulot sifatida tavsiflaydi. 
Arpa xalq xo'jaligining turli sohalarida qo'llaniladi. Ko'p miqdorda don qayta ishlanadi. Olingan 
arpa yormalari - arpa pyuresi tayyorlash uchun juda yaxshi mahsulotdir. Arpa unidan non pishirishda va 
qahva o'rnini bosadigan mahsulotlar tayyorlashda foydalaniladi. 
Arpa kaloriya tarkibi 100 g uchun 324 dan kkal gacha. 
Mahsulotning energiya qiymatiga nisbati: 
▪ 
1,3 gr. yog '- ~ 12 dan kkal gacha; 
▪ 
10 gr. oqsillar - ~ 40 dan kkal; 
▪ 
71,7 gr. uglevodlar - ~ 287 gacha. 
Arpa suvi qon bosimini pasaytiradi, qon, o'tning issiqligini yumshatadi, kuygan moddalarni olib 
tashlaydi, barcha kasalliklarni davolaydi, jigar issiqligini, o'tkir chanqovlikni, o'pka silini, ko'krak 
qafasidagi o'smalarni, quruq yo'talni, boshning issiq og'rig'ini, ko'z oldida qorong'ilashni davolaydi. 
Zamonaviy ilmiy tibbiyotda shifokorlar arpa unini zaiflashgan tanaga parhez mahsuloti sifatida 
buyuradilar. Don unining damlamasi ekspektoran, yallig'lanishga qarshi, diuretik davolovchi pielit, sistit 
va shamollash uchun davo bo'lishi mumkin. 
Tadqiqot ishini bajarish uchun quyidagi vazifalar belgilab olindi: 
➢ Tanlangan mavzu yuzasidan adabiyotlarni o’rganish va tahlil qilishni o’rganish; 
➢ Qashqadaryo viloyatida yaratilgan maxalliy arpa navlaridan tovar uchun ajratilgan arpa donlarni
ishlab chiqarish korhonasiga qabul qilish qoidalarini o‘rganish; 
➢ Elevator sehidan tegirmon sexida uzatiladigan arpani sifati bo’yicha tahlillarni (GOST talabi 
asosida) o’rganish;
➢ Elevator sehidan keladigan arpa uchun pamol partiya tuzishni (shaffoflik, kul, kleykovina) 
tarkiblarini o’rganish va hisoblash; 
➢ Arpaga quriq va ho’l ishlov berishda qo’llaniladigan uskunalarni texnologik hisobini amalga 
oshirishni o‘rganish; 
➢ Tovar arpa donini tozalash bo’limi texnologiyasi asosida iqtisodiy samaradorligini xisoblashni 
amalga oshirish; 
➢ Tegirmonni tozalash bo’limidagi texnologik jarayon yuzasidan atrof-muxit va mehnat 
muxofazasi bo‘yicha ma’lumotlarni yoritishga erishish; 
Arpa va undan qayta ishlab olingan mahsulotlarning kimyoviy tarkibi don va yarim tayyor 
maxsulotga (pensak) ishlov berishni tezkorligidan bog`liq xolda o’zgaradi. 
Arpa va undan qayta ishlab olingan mahsulotlarning kimyoviy tarkibi 1-jadvalda keltirilgan.