O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti xasanov boxodir akramovich

1.1-rasm. Boshqaruv va moliyaviy hisob o‘rtasidagi bog‘liqligi va
nisbati. 
Uning fikricha, C – sohasi – faqat tashqi foydalanuvchilar manfaatlari uchun 
olib boriladigan hisobni o‘zida namoyon etadi. B –sohasi – boshqaruv hisobining 
ichki va tashqi foydalanuvchilar manfaatlarini ko‘zlab olib boriladigan qismidir, A 
– sohasi esa – ma‘muriyat talabi asosida shakllantiriladigan boshqaruv hisobi. 
Taqdim etilgan rasm shuni ko‘rsatadiki, hisob siyosati boshqaruv va 
moliyaviy hisoblar o‘rtasida bog‘lovchi halqa hisoblanib, u korxonaning ichki va 
tashqi foydalanuvchilari manfaatlari yo‘lida tashkil etiladi. 
Yuqoridagilarni umumlashtirgan holda shuni ta‘kidlash lozimki, tezkor, 
statistik va soliq hisobi bilan bir qatorda buxgalteriya hisobi korxonaning umumiy 
hisobi tizimiga kiradi va ikki qismga bo‘linadi: moliyaviy va ishlab chiqarish; 
korxona xarajatlari va daromadlari ularning ob‘ekti (manbai) hisoblanadi. Ishlab 
chiqarish hisobining tahliliy (analitik) axboroti mutlaqo ichki boshqaruv uchun 
foydalaniladi. Moliyaviy hisobda esa asosan tashkilotning tijorat sirini namoyon 
etmaydigan axborot to‘planadi, shu munosabat bilan uni yangi tashqi 
 
А 
 
В 
 
 
С 

---

21 
foydalanuvchilarga taqdim etadilar. 
Boshqaruv hisobi esa faqat hisob amallari bilan cheklanmaydi, balki 
boshqaruvning boshqa funktsiyalari hisobiga mohiyati jihatidan ishlab chiqish 
hisobini boshqaruv hisobiga aylantiradi. 
Boshqaruv va moliyaviy hisob o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarini quyidagi 
ko‘rinishda taqdim etish mumkin.
 
1.2-rasm. Boshqaruv va moliyaviy hisobot o‘rtasidagi bog‘liqlik. 
Boshqaruv hisobi imkoniyatini ochish uchun boshqaruv va ishlab chiqarish 
hisobi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni kuzatish zarur. 
Boshqaruv hisobi taktikasi quyidagilaridan iborat: tashkil etish, hisob, 
nazorat, dalillash, avval qabul qilingan qarorlarni tahlil qilish va moslashtirish, 
shuningdek uning ijrosi uchun javobgarlik. 
Boshqaruv hisobining strategiyasi uzoq davr mobayonida korxona 
taraqiyotini belgilovchi tahlil, taxminlash rejalashtirish va boshqaruv qarorlarini 
muvofiqlashtirish tizimini o‘zida namoyon etadi. 
Integratsiya jarayonida hal qiluvchi nuqta xarajatlar va daromadlarni 
taqqoslash bo‘lganligi sababli boshqaruv hisobi uchun eng muhimi xarajatlarni va 
daromadlarni boshqarish hamda daromadlarga ta‘sir qilish vositasi bilan natijalar 
orqali boshqarish bo‘lib qoladi.
Korxonani boshqarish
funksiyalari 
Korxonalar boshqarish 
funksiyalariga kirmagan 
funksiyalar 
Buxgalteriya hisobi
Boshqaruv 
hisobi 
Moliyaviy hisob 
Ishlab chiqarish 
hisobi

---

22