O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

1.Mehmonxona xo„jaligida boshqaruvning tashkiliy tuzilmasining ahamiyati 
Mehmonxonalar nafaqat iqtisodiy faoliyat korxonalarining muhim turi, balki 
boshqarish maqsadlari va vazifalari bo‗limlar va muayyan xodimlar o‗rtasida 
taqsimlanishi bilan tavsiflanuvchi murakkab tashkiliy tuzilma hamdir. Boshqarishning 
tashkiliy tuzilmasi deganda bir-biriga bo‗ysunadigan tarzda joylashgan, boshqaruvchi va 
boshqariluvchi tizimlar o‗rtasidagi aloqani ta‘minlovchi boshqaruv bo‗g‗inlarining 
majmui tushuniladi.
Boshqarishning tashkiliy tuzilmasi mehmonxona muayyan kichiq tizimlarining 
tarkibi, o‗zaro nisbati, joylashishi va o‗zaro aloqalaridan tarkib topadi. Bunday tuzilmani 
tashkil etish eng avvalo, mehmonxonaning muayyan bo‗limlari o‗rtasida huquqlar va 
javobgarlikni taqsimlashni nazarda tutadi. Mehmonxonani boshqarish tuzilmasida 
quyidagi tarkibiy qismlar farqlanadi: boshqaruv bo‗g‗inlari (bo‗limlar), boshqaruv 
darajalari (pog‗onalari) va boshqaruv aloqalari – gorizontal va vertikal aloqalar. 
Boshqaruv bo‗g‗inlariga mehmonxonaning tarkibiy bo‗limlari, shuningdek, tegishli 
boshqaruv funksiyalarini yoki ularning bir qismini bajaruvchi muayyan mutaxassislar 
(masalan, 
bir 
nechta 
tarkibiy 
bo‗limlar faoliyatini tartibga soluvchi va 
muvofiqlashtiruvchi menejerlar) kiradi. Boshqaruv bo‗g‗inini tashkil etish zamirida 
boshqaruv muayyan funksiyasining bo‗lim tomonidan bajarilishi yotadi. Bo‗limlar 
o‗rtasida o‗rnatiladigan aloqalar gorizontal xususiyatga ega bo‗ladi.
Boshqaruv darajasi deganda mehmonxonani boshqarish tizimida muayyan 
pog‗onani egallaydigan boshqaruv bo‗g‗inlari majmui tushuniladi. Boshqaruv 
pog‗onalari o‗rtasida vertikal aloqalar o‗rnatiladi va ular bir-biriga bo‗ysunadi: 
boshqaruvning nisbatan yuqori pog‗onasi menejerlari muayyanlashtirilib, quyi 
bo‗g‗inlarga tushiriladigan qarorlar qabul qiladi.
2.Tashkiliy tuzilma turlari 
Mehmondo‗stlik sanoatini boshqarish amaliyotida tashkiliy tuzilmalarning quyidagi 
turlari ayniqsa keng tarqalgan: 

chiziqli (pog‗onali) tashkiliy tuzilma;

funksional tashkiliy tuzilma; 

chiziqli-funksional tashkiliy tuzilma.