O'zbekiston respublikasi profi universitety

2 §. Shaxsning yo'nalganligi 
Shaxsning yo'nalganligi - shaxsning qadriyatli yo'nalgan tizimi, uning 
asosiy ehtiyojlari, qadriyatlari va xulqining turg'un motivlari iyerarxiyasi, shaxs 
tuzilishi tizimini tashkil qiluvchi asosiy sifatidir. 
Shaxsning qadriyatli yo'nalganligi tizimi, uning voqelikka nisbatan turli xil 
munosabatlari zamini (bazasi) hisoblanadi. Shaxs yo'nalganligining quyidagi 
xususiyatlari farqlanadi: 

---

90 
1. Shaxsning ijtimoiy ahamiyatli munosabatlari - ularning ijtimoiy 
qadrlilik darajasi, uni kundalik xulqining axloqiyligi, shaxs xulqining progressiv 
ijtimoiy g'oyalarga munosib kelishi (mutanosibligi), shaxsning g'oyaviyligi. 
2. Shaxsning maqsadga intiluvchanligi - shaxs ehtiyojlarini xilma-xilligi, 
uni qiziqishlarining kengligi va markaziy o'zak qiziqishlarini belgilanganligi. 
3. Munosabatlarning turg'unlik darajasi - shaxsning printsipialligi va 
izchilligi, shaxsning yaxlitligi. 
Qadriyatli yo'nalganlik shaxsning butun hayotiy faoliyatini belgilab beradi. 
Qadriyat - bu odam uchun ma'lum bir hodisalarning ahamiyatliligidir. Odam 
hayotining bosh maqsadi ham, uni tashkil qilish tamoyillari (vijdonlilik, qadr-
qimmat, shaxsiyat va sh.k.) ham, uning uchun qadriyat bo'lishi mumkin. 
Qadriyatlar murakkab hayotiy muammolarni yechish variantlari diapozonini 
belgilab beradi. 
Shaxsning ijtimoiy adaptatsiyasi - bu avvalo uni ma'lum bir ijtimoiy 
jamoalar qadriyatlari tizimiga kirishishidir. Bu qadriyatlar orasida bazaviy 
qadriyatlar, ya'ni mazkur guruh kishilari uchun fundamental bo'lgan va oliy 
qadriyatlar bo'lishi mumkin. Oliy qadriyatlarga shaxs erkinligi, xalq erkinligi, 
yaqin odamlar hayoti, shan va sharaf kabilar kiradi. Bunday qadriyatlar ko'pchilik 
odamlar uchun, o'zining shaxsiy hayotidan ham muhimroq bo'ladi. 
Biroq, odamlar gohida ob'ektiv ahamiyatli qadriyatlarni yetarlicha 
baholamaydilar, hatto, aksincha, konьyuktur (vaqtinchalik ahvol), obro'li, rasm 
(moda) bo'lgan qadriyatlarga yuqori ahamiyat berib yuboradilar. Shuningdek,