O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini

Masofadan o‘qitishning xorijiy mamlakatlarda keng foydalanilayotgan 
turlari: [2] 
Sinxron masofadan o‘qitish metodikasi o‘quvchilar va o‘qituvchilarning real 
vaqt rejimida on-layn aloqasini ta’minlaydi. Demak, masofadan o‘qitishning sinxron 
usuli o‘qituvchi va talabaning faol o‘zaro ta’sirini va shuning uchun talaba va 
o‘qituvchi (o‘qituvchi) uchun katta yukni o‘z ichiga oladi. O‘qituvchi o‘ziga xos 
“traktor” vazifasini bajaradi, u o‘z o‘quvchilari bilan birga “tortadi”. 
Asinxron masofaviy o‘qitish uslubi o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasida real 
vaqtda aloqa qilishning iloji bo‘lmaganda qo‘llaniladi – “off-line” aloqasi. Asinxron 
masofadan o‘qitish metodologiyasi bilan talabaga ko‘proq mas’uliyat yuklanadi. Bu 
erda o‘z-o‘zini o‘qitish, individual o‘qitish darajasi va ushbu o‘qitish stavkasini 
tartibga solish alohida ta’kidlangan. Asinxron usulda masofadan o‘qitish o‘qituvchisi 
(o‘qituvchisi) maslahatchi sifatida ishlaydi, ammo masofaviy o‘qitishning sinxron 
usuliga qaraganda kamroq darajada. So‘nggi paytlarda ko‘pgina mutaxassislar 
masofadan o‘qitishning eng katta samarasini masofaviy o‘qitishning aralash 
usullaridan foydalanish orqali erishish mumkin degan xulosaga kelishdi. 
“Aralashtirilgan masofaviy o‘qitish” atamasi o‘quv dasturi ham sinxron, ham 
Asinxron o‘qitish usullari elementlaridan yaratilganligini anglatadi. 
 
 

---

- 159 - 
Masofaviy o‘qitishning asosiy shakllari quyidagilarga ajratiladi: 
• Video-ma’ruzalar (on-layn), on-layn ma’ruzalar (Skype texnologiyalari); 
• Videokonferentsiyalar (on-layn, of-layn), forumlar, munozaralar; 
• Chat (video chat) - darslar (maslahatlar, doimiy baholash, biznes o‘yinlar, 
yakuniy baholash) - chat texnologiyalaridan foydalangan holda o‘tkaziladigan o‘quv 
mashg‘ulotlari. Chat darslari sinxron ravishda o‘tkaziladi, ya’ni barcha ishtirokchilar 
bir vaqtning o‘zida suhbatga kirish huquqiga ega. Ko‘pgina masofadan o‘qitish 
institutlari doirasida chat xonalari mavjud bo‘lib, unda chat xonalaridan foydalangan 
holda masofaviy o‘qituvchilar va talabalar faoliyati tashkil etiladi. 
• Vebinarlar (on-layn seminarlar, treninglar, amaliy mashg‘ulotlar) - 
masofadan o‘qitish darslari, konferentsiyalar, seminarlar, biznes o‘yinlari, 
laboratoriya ishlari, mahorat darslari va boshqa turdagi o‘qitish turlari 
telekommunikatsiya va boshqa Internet imkoniyatlaridan foydalangan holda 
o‘tkaziladi. Veb-sinflar uchun maxsus o‘quv veb-forumlaridan foydalaniladi – 
ma’lum bir mavzudagi yoki tegishli dastur o‘rnatilgan saytlardan birida qoldirilgan 
yozuvlardan foydalangan holda foydalanuvchini ishlash shakli. Veb-forumlar chat 
sessiyalaridan uzoq (ko‘p kunlik) ishlash imkoniyati va talabalar va o‘qituvchilar 
o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirning Asinxron xarakteriga ko‘ra farqlanadi. 
Xulosa o‘rnida shuni aytishimiz mumkinki axborot ta’limi texnologiyalari va 
o‘qitish usullarini, shu jumladan masofadan o‘qitish usullarini ishlab chiqish va joriy 
etish ta’limni rivojlantirish asosiy tadbirlardan biri sifatida belgilangan, barkamol 
rivojlangan, ijtimoiy faol, ijodiy shaxsni shakllantirish manfaatlarida ta’lim tizimini 
rivojlantirishni ta’minlash va iqtisodiy va ijtimoiy omillardan biri sifatida. Yuqoridagi 
dasturni amalga oshirish natijasida masofaviy ta’lim texnologiyalarining tarqalishi 
xalqaro axborot-kommunikatsiya makoniga kirishni ta’minlaydi. Bizda yagona 
http://masofa.uz/
 [4] sayti mavjud ushbu turdagi saytlarni ko‘paytirish lozim, masalan 
rossiya ta’lim saytiga tegishli intuit.ru masofaviy saytlari kabi saytlarni tashkil qilsh 
maqsadga muvofiq.