Oʻzbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi huzuridagi “barkamol avlod” respublika bolalar maktabi “floristika va fauna” to‘garagi

B
utalarning turlari: ba’zilari bargli, boshqalari ko‘p yillik; Ba’zilar juda chiroyli gullaydi.
9.Gulzor (rejalash, zamonaviy klassifikatsiyasi, navlarni tanlash, agrotexnika).


Kichkina ko‘p rangli gullar bilan bezatilgan gulzorlar har doim jozibali va yorqin ko‘rinadi. Ular rang-barang gilamga o‘xshaydi, u nafaqat gulzorni bezash uchun, balki yo‘l uchun chegara yasash yoki daraxt tanalarini bezash uchun ham ishlatilishi mumkin. Gulzor yaratishda butun yoz davomida gullaydigan ko‘p yillik past o‘simliklar juda mashhur. Bir qator afzalliklarga ega bo‘lgan gul yotoqlari uchun ko‘p yillik gullar bog‘bonning ishini ancha soddalashtiradi. Ularning afzalliklari quyidagilarni o‘z ichiga o ladi:

• 
  deyarli mavsum davomida dekorativlik;
  
• 
  sovuqqa yaxshi bardoshlik.
  

Xizmat qoidalari uzluksiz gullash uchun:
Ba’zi gullar juda tez o‘sadi. Gulzorning chiroyli ko‘rinishi uchun uni o‘z vaqtida sug‘orish va muntazam ravishda o‘g‘itlash kerak bo‘ladi.
Kam yillik ko‘p yillik gullar odatda gulzorlar va gulzorlarning old qismini bezashga xizmat qiladi.






10.Manzarali va mevali daraxtlar.
Daraxt-tana va shoxlari yogʻochlangan koʻp yillik oʻsimlik boʻlib 3 guruhga:
1) 35 m dan baland (chinor, terak, qora qayin, qaragʻay);
2) 25-35 m (qayragʻoch, yongʻoq, oq qayin, tol, qatrangʻi);
3) 25 m gacha (zarang, chetan, shumurt) boʻlinadi.
Manzarali oʻsimliklar-kishilarning estetik ehtiyojlarini qondirishda foydalaniladigan turli botanik oilalarga mansub madaniy va yovvoyi oʻsimliklar guruhi. Manzarali oʻsimliklar shahar va qishloqlarni koʻkalamzorlashtirish, istirohat bogʻlari, ijtimoiy, ishlab chiqarish binolari va turar joylarni bezatish, guldastalar yasash uchun oʻstiriladi. Chiroyi, barglari, gullari, mevalari rangi, tanasining gʻaroyib shakllari (shoxlari osilgan, soyabonsimon, ustunsimon) bilan tavsiflanadi. Bir qator belgilariga ko‘ra manzarali oʻsimliklar-daraxtlar, butalar, chala butalar, oʻt oʻsimliklarga, poyasi shakliga koʻra, tik oʻsadigan, ilashib oʻsadigan, pastak, yoyilib oʻsadigan, osilib oʻsadigan va boshqalarga boʻlinadi.
Manzarali oʻsimliklar biologik xususiyatlari hamda agrotexnika talablariga qarab: daraxt va butalarga, koʻp yillik, ikki yillik, bir yillik, boshoqdosh (gʻallagulli), piyozli va boshqa oʻsimlik guruhlariga boʻlinadi.
Mevali daraxtlar ham shakliga qarab 3 guruhga:
1) shoxshabbasi koʻp, baland boʻlib oʻsadigan (nok, gilos, yongʻoq, olmaning ayrim navlari);
2) tanasi koʻrimsiz, ildiz bachkilaridan ham koʻpayadigan boʻyi past (shaftoli, olmaning pakana xillari, olcha va olxoʻrining ayrim turlari);
3) birinchi va ikkinchi guruh oraligʻidagi oʻrta boʻyli daraxtlar (olma va oʻrikning koʻpchilik xillari va navlari, nok, olchaning ayrim turlari)ga boʻlinadi.
Meva o‘simliklarini er usti qismining tuzilishiga ko‘ra 4 guruhga bo‘lish mumkin:
1. Daraxtlar-tanasi rivojlangan er usti yog‘och qismiga ega bo‘ling. Bu guruhga olma, nok, behi, tog’kuli, medlar, olxo‘ri, bodom, shaftoli, o‘rik, gilos, olcha va yong‘oq daraxtlari kiradi.