Pdf-xchange 0 Examples

MULTIMEDIA TEXNOLOGIYASINI TA’LIMDA QO‘LLANILISHI 
*
Nosirova Sh.N. 
**
Ergasheva D.H., Shoyimova U.S., Xoliqov M.H. 
*
Navoiy DPI, 
**
NPvaXKKN 
Ta’lim jarayonida kompyuter texnologiyalarni qo’llashning samarali 
usullaridan biri multimedia texnologiyasidan hisoblanadi. 
Multimedia texnologiyalari ta’limning turli sohalarida o‘rta maktab, litsey, 
akademik litsey, kasb-hunar kolleji, institut va universitetlarda keng miqyosda o‘z 
o‘rnini egallamoqda. Asosan multimedia tiziminning ikki turidan 
foydalanilmoqda: tashqi qurilma to‘plamiga ega bo‘lgan shaxsiy kompyuter 
asosidagi va ikki tomonlama axborot almashuvi orqali o‘qitishning elektoron 
doskasi (interaktiv doska) proektor va tizimli blok asosidagi turlari. Interaktiv 
doska - bu o‘qitish jarayonini samarali olib borish uchun qulay bo‘lgan 
zamonaviy o‘quv quroli bo‘lib, u kompyuterning monitorini va oddiy markerli 
doskalarning afvzalliklarini o‘ziga olgandir. Multimedia tizimini yaratishning 
birinchi va ikkinchi turlari uchun quyidagi afvzalliklar xarakterlidir. Dars uchun 
ma’lumotlarni oldindan tayyorlab qo‘yish mumkin, bu esa dars o‘tish jadalligini 
oshiradi va o‘tilgan ma’lumotlarni muhokama qilishga vaqt tejaydi. Dars 
materiallarini sahifalar bo‘yicha tez tashkillashtirish mumkin, ma’ruzaning 
mantiqiy ketma-ketligini rejalashtirish imkoniyati bor, audio va vidio-fayllarini 
almashtirib bir fayldan boshqasiga shuningdek, Internet sahifalarga murojaatlarni 
hosil qilish mumkin. Darsdan so‘ng fayllarni elektron saqlash vositalarga 
o‘tkazib qo‘yish va talabalar hohlagan vaqtda unga murojaat qila olishlari 
mumkin. Shuningdek yaratilgan fayllardan talabalarni bilim darajasini sinashda 
ham foydalanish imkoniyati mavjud. 
Multimedia texnologiyasini pedagogik amaliyotga tadbiq etish ma’ruza va 
amaliy mashg‘ulotlarni jonli, qiziqarli va rang-barang qilib o‘tkazishda 
o‘qituvchining ushbu texnologiyaning imkoniyatlari va resurslaridan ustalik 
bilan foydalanishiga bog‘liq. O‘qituvchi yangi dars materiallarini auditoriyaning 
(sinfning) xoxlagan nuqtasida turib tushuntirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
Talabalar bilan jonli muloqot olib bora oladi, avval tayyorlangan dars 
materiallarini talabalarning o‘zlashtirishiga qarab yangi lavhalar bilan boyitish, 
tuzatishlar kiritish imkoniyatiga ega bo‘ladi. O‘qitish jarayonida talabalar 
muammoli masalalarni muhokamasida faol ishtirok eta oladilar, natijada dars 
qiziqarli va samarali bo‘ladi. Ma’lumotlarni sodda qulay shaklda berilgani uchun 
qabul qilish va o‘zlashtirish tezlashadi va darsning unumdorligi oshadi. 

---

360 
O‘qituvchi va talabalar o‘rganilayotgan mavzuni birgalikda sharxlashlari har 
doim o‘z mustaqil ishlanmalari bilan to‘ldirishlari kerak. Multimedia tizimining 
tadbiq etilish sohalaridan asosiysi keng manoda ta’limdir: ya’ni 
videoensiklopedia, interaktiv yo‘naltirgich, trenajerlar, intellektual o‘yinlar, 
kompyuter o‘qitish tizimi va masofaviy ta’lim yo‘nalishlaridir. Multimedia 
tizimini nafaqat oliy va o‘rta ta’lim tizimda bundan tashqari malakali 
mutaxassislar tayyorlash markazlarida, maktabgacha tarbiya korxonalarida ham
muvaffaqiyatli qo‘llash mumkin. Multimedia texnologiyalarini ishlab chiqarishda 
aniq fanlarda qo‘llashning keng imkoniyatlari mavjud va u dolzarbdir.
Multimedia mahsulotlaridan ta’lim tizimida foydalanishning ahamiyati 
juda katta. Jahonda juda ko‘p multimediali o‘quv kurslari yaratilgan va ular 
kundan-kunga 
ommalashib 
bormoqda. 
Bugungi 
kunda 
multimedia 
mahsulotlaridan 
foydalanib 
xonadondan 
turib 
jahondagi 
muzeylarga 
ekskursiyalar uyushtirish, chet tillarni o‘rganish, arxitektura va san’at asarlarini 
sinchiklab o‘rganish mumkin. 
Multimedia texnologiyalaridan foydalanishning yana bir jihati bu 
imkoniyati cheklangan talabalarning ta’lim olishiga ko‘maklashishdir. Bunday 
xizmat turlaridan shunday talabalar foydalanishlari mumkin.
Ta’lim tizimini rivojlantirishda axborot texnologiyalaridan, qolaversa 
internet texnologiyalaridan hamda multimedia texnologiyalaridan foydalib 
darslarni tashkil etish ta’lim sifatini oshirishda juda katta rol o‘ynaydi.