Pedagogik diagnostika

2-mavzu. O‘QUV-TARBIYA JARAYONIDA PEDAGOGIK DIAGNOSTIKA

Pedagogik diagnostikaning mohiyati va funktsiyalari. Mustaqil O`zbekistonning har tomonlama rivojlanishi va amalga oshirilayotgan islohоtlarning muvaffaqiyati aholining, ayniqsa, yosh avlodning bilimi, tarbiyasi va madaniyatining qay darajada shakllanganligiga bog`liqdir.

Ўқув-тarbiya jarayonining jamiyat taraqqiyotidagi ўрни niҳoyatda beqiyosdir. Mutafakkir olim Abu Nosir Forobiy: “ Ta’lim - tarbiyaning asosiy vazifasi jamiyat talablariga javob bera oladigan va shu jamiyat uchun xizmat qiladigan etuk insonni tarbiyalashdan iborat”¹ – деган фикрни “Фозил одамлар шаҳри асарида алоҳида таъкидлаган.
Jamiyat тaraqqiyotida mуҳim o’rin egallagan insonni tarbiyalash, uni bilim olishga, meҳnat qilishga undash va bu хatti- ҳarakatini sekin - asta ko’nikmaga aylantirib borish lozim. Insonning mushoҳada qilishi qobiliyatni tarbiyalaydi va aqlni peshlaydi. Aql ongni saqlaydi. Ong esa moddiy va ma`naviy manbaga aylanadi. Shu tarzda inson asta - sekin takomillashib, komillikka erishib boradi, ammo buning uchun tarbiyachi va tarbiyalanuvchilardan uzoq davom etadigan mas’uliyat, sharafli meҳnat va qunt, irodani talab etadi. Bunda ўқитувчи ёшларнинг шахс сифатида ривожланишининг xususiyatларini e’tiborga olishi zarur.
Mustaqil, ma'rifiy–madaniy, adolatli va insonparvar jamiyatda yosh avlodni har tomonlama yetuk, axloqli, odobli kishilar sifatida kamol toptirish dolzarb vazifadir. Mustaqil respublikamizning «Ta'lim to`g`risida»gi Qonuni, «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» talablari bilan hamohang ravishda barkamol insonni voyaga yetkazish uchun zarur bo`lgan quyidagi xususiyatlarni shakllantirish lozim:
–ijobiy fazilatlar mohiyati, mazmunini to`g`ri tushunish hamda tahlil qilib, munosabat bildira olish;
–jamoada qabul qilingan normalarga amal gilish, mehnat qilish malakalarini egallsh;
–barkamol inson siymosini idrok etish, uning ma'naviy qiyofasini shakllantirish usullarini izlash.
Mashg`ulot o`tkaziladigan sharoitlardan qat'i nazar o`quv jarayonini қулайлаштиришга xizmat qiluvchi diagnostika quyidagi maqsadlarga yo`naltirilади:
– ta'lim natijasi noto`g`ri baholanganda ichki va tashqi tahrirga;
– ta'limdagi kamchiliklarni aniqlashga;
– ta'limning muvaffaqqiyatli natijalarini tasdiqlaShga;
–o`quv jarayonining keyingi bosqichlarini rejalshtirishga;
– ta'lim–tarbiyadagi muvaffaqiyatlarni rag`batlantirish orqali motivatsiya paydo qilishga va keyingi murakkab qadamlarni yo`naltirishga;
– o`quv–tarbiyaviy sharoitlarni yaxshilashga.
Nufuzli amerika ma'lumotnomalarining (Lindguist) birida pedagogik tashxislash vazifalari (Edicational Measurement) ga yirik boblar uchun o`rin ajratilgan: o`qitish jarayonida uslubiy yordam ko`rsatish, ta'lim–tarbiya jarayonini takomillashtirish, maktabdagi ijtimoiy pedagog maslahati, tarbiyaviy jarayonda ta'limning o`rni (Plaziering). Bu yana bir karra ilmiy asoslangan pedagogik diagnostika o`quv–tarbiyaviy jarayonning mazmunini boyitishga xizmat qilishini ko`rsatadi.