Pedagogika va psixologiya” kafedrasi «pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat» fanidan o’quv-uslubiy majmua guliston– 2017

O’qituvchining maqsadi:
Talabalarga tarbiyaviy ishlarni rejalashtirish va samarali utkazish xakidagi ma’lumotlarni tushuntirish. Rejalashtirishning tartibini anik bir sinf misolida bayon etish. Reja tuzish va uni bajarish tarbiya samaradorligini oshirishningasosiy yuli ekanligin uktirish xamda kelajakda unga amal kilishga tayyorlash.
Identiv ukuv maqsadlari:

1. 
   Tarbiyaviy ish rejasini ukuv ishlari rejasidan farklaydi.
   
2. 
   Tarbiyaviy ish rejasining tuzilish tartibini izoxlaydi.
   
3. 
   O’quvchilarning tarbiyalanganlik darajalarini takkoslaydi.
   

Ma’lumki, rejalashtirish ijodiy jarayon. Shuning uchun uning u yoki bu shaklini xamma uchun tavsiya etish mumkin emas. Lekin yosh o’qituvchi yaxshi sinf raxbari tomonidan tuzilgan ish rejasining goyasini uziga amal kilib olishi mumkin.V sinf uchun pedagogning tarbiyaviy ish rejasini tav-siflaymiz. Rejalashtirish davriga o’quvchilarning tarbiyalanganlik darajasi xakida kiskacha ma’lumot berilgan. O’qituvchi vazifalari «Ta’lim tugrisida» konun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» asosida belgi-langan. Bular kuyidagicha nomlangan: o’quvchilarni ukishga, ilmga, mexnatga, ijobiy munosabatni tarbiyalash; ularda vatan tuygusini shakllantirish va x. q «Vatanparvarlik va insonparvarlik tarbiyasi» bulishining muddatlar, javobgar shaxs va izox kismlarini tashlab, kuyidagi kismini namuna keltiramiz:

Ish mazmuni	Ish shakli	Mavzular
O’quvchilarda vatan tuygusini tarbiyalash, uning utmishi va xoziriga kizikish uygotish, boshka xalklar tarixi va aanalari bilan tanishish.	Sinf soati Suxbat Bayram Suxbat Uchrashuv	Vatanimiz ramzlari. Mustakil Uzbekiston. Respublikamizda turli millat vakillari yashaydi. Mustakillik kuni-xalkimiz an’analari. Vatanimiz kaxramonlari.

Tarbiyaviy ish rejasida mexnat tarbiyasiga aloxida axamiyat beriladi.tarbiyachi o’quvchilarning mexnat tarbiyasi tizimini berar ekan, o’quvchilar mexnat mashakkati, charchok va xordik xakida anik tasavvurga ega bulishlarini xisobga olish kerak. Ota-onalar bilan ishlash bulimida oila, maktab tarbiyasini tavsiflaydigan kiska yozuvlarda beriladi. Moxir pedagog tarbiyaviy ish rejasiga anik bir maqsad kuyadi. Rejani kuyidagi tartib asosida tuzishi mumkin: nima kilmok kerak. kim tomonidan, muddati.

Tarbiyaviy ish amaliyotida xulk me’yorlaridan chetga chikkan o’quvchilar xam uchraydi. Ular tarbiyasi «kiyin» bolalar. Ularni tarbiyalash- bu aloxida e’tiborni, sabr-tokat, mahorat, kalb sezgirligini talab kiladigan murakkab ish.tarbiyachi kuyidagi uch jixatni uz ichiga olgan pedagogik extiyotsizlikni urganish dasturini aniklashga e’tiborini karatadi: shaxs yunalishi; umumiy rivojlanish darajasi; axlokan tarbiyalanganlik darajasi. Tarbiya shuni kursatadiki, bu dastur asosida aloxida ishlash rejasi tayyorlanadi.

1. 
   Bola olamining xayotiy yunalishlarini dikkat bilan urganish;
   
2. 
   Karash va xulkdagi chetga chikish sabablarini urganish;
   
3. 
   Xayotiy tajribani, ijobiy yunalishga, uzgarishga ta’sir etuvchi xayotiy kurinishlarni tanlash.
   
4. 
   Yakinlash uchun alokani usmirning «psixologik xudud»idan izlash kerak.
   
5. 
   Xulkda namoyon buladigan uzgarishlar ustidan doimiy nazorat urnatish. Tajribali pedagoglar amaliyoti shuni kursatadiki, «kiyin» bolalar bilan ishlash uzok va murakkab jarayon.
   

Ma’lumki tarbiyalanganlik natijalarini xisobga olish o’quvchilar xulkida, ularning ukish va mexnatga munosabatlaridagi uzgarishlarini ifodalaydigan pedagogik ulchamdir. Tarbiyaviy faoliyat samaradorligini aniklash masalasi murakkab masaladir. Xech kachon tarbiya natijalarini utkazilgan tadbirlar, ishtirok etgan o’quvchilar soni bilan belgilab bulmaydi. Tarbiyaviy ish samaradorligi o’quvchilar tarbiyalanganlik darajasi bilan baxolanadi.
Pedagogik ta’sirni aniklashda kuyidagilarga e’tibor karatish lozim:

1. 
   O’quvchilarning ijtimoiy-goyaviy tayyorgarligi, ularning Respublikamiz siyosatiga kizikishi.
   
2. 
   O’quvchilarning ijtimoiy faolligi.
   
3. 
   O’quvchilarning ukishga, bilim olishga munosabati.
   
4. 
   O’quvchilarning mexnatga bulgan munosabati.
   
5. 
   O’quvchilarning uzaro munosabatlari, boshkalarni xurmat kilishlari.
   
6. 
   O’quvchilarning badiiy ijodlari, estetik madaniyati.
   
7. 
   O’quvchilarning jismoniy tayyorgarligi, sport, turizm bilan shugullanishlari.
   
8. 
   O’quvchilarning ongli intizomi.
   

Tarbiyachi o’quvchilarning kizikish va extiyojlarini chukur xis etgan xolda, vaziyatni xisobga olib mavzu tanlashi, uni tayyorlash va utkazishda o’quvchilarni keng kulamda jalb etishi, yuksak samaradorlikni ta’minlashi mumkin.

Jamoa fikriga e’tibor berish bilan birga, har bir o’quvchining xoxish istagini xisobga olish, ma’kul baulganlarini ruyobga chikarish, ma’kul bulmagan xollarda keskin rad etmasdan, yana uylab kurish, kizikarliroq foydalirok yullarini topishing mumkin deb umidvor kilish urinlidir.
Tarbiyachi ijodkor bulishi, o’quvchilarni am ijodiy faoliyat yuritishga jalb etishi, har bir tarbiyalanuvchida uzini va uzgalarni xurmat kilishga ishonch xosil kilishi zarur.