Pedagogikalıq sheberliktiń metodologiyaliq máseleleri. J o b a

Yan Amos Komenskiy (1592-1670)
Ulli chex pedagogi óziniń pedagogikaliq teoriyasinda tárbiyaniń tábiyatqa úylesimli boliwi haqqinda túsiniklerdi alǵa súredi. «Ulli didaktika» da oqitiw tábiyiylikke boysiniwi tábiyat talabina say boliw kerekligin aytadi. Oqitiwshiniń waziypasi bilimdi bala sanasina toliq jetkiziw oniń aqiliy tárepte ósiriw kerek degen edi. Ol balani jas dáwirlerge bóledi.
1. Tuwilǵannan 6 jasqa shekemgi- ana mektebi.
2. 6-12 jasqa shekem xaliq mektebi yaki ana tili mektebi
3. 12-18 jasqa shekemgi gimnaziya.
4. 18-24 jasqa shekemgi universitet akademiya.
Komenskiy tariyxi birinshi bolip klass sabaq sistemasin islep shiqti.
Komenskiydiń ideyalari, jazip qaldirǵan shiǵarmalari házirgi kúnge shekem óz áhmiyetin joytqan joq.
Anton Semenovich Makarenko (1888-1939)
A.S.Makarenko 1888j 13 martta Hár’kov guberniyasida Belopole qalasinda isshi shańaraǵinda tuwildi. Oniń shańaraǵi óz dáwirinde aldińǵi mádeniyatli shańaraq edi. Atasi Semen Grigor’evich taza hújdanli haqiyqatshil miynetkesh adam edi. Jas Anton oqiwdi júdá erte bes jastan aq úyrenip aldi. Ol qala bilim jurtin pitkergennen soń bir jilliq pedagogika kursina kirip oni tamamlap shiqti hám 1905 jili xaliq oqitiwshisi ataǵin alip . temir jol mektebine oqitiwshi etip tayarlandi. Ol mektepte alti jil isledi. A.S. Makarenko óz bilimin jáne de asiriw maqsetinde 1914 jil Poltavadaǵi oqitiwshiliq institutina kirip. Oni 1917 jil altin medal’ menen tamamlaydi. Ol 1917-18 jillari Kryukovadaǵi joqari baslanǵish mektepke inspektor (mudir) bolip tayarlanadi hám pedagogikaliq iske zor qiziǵiw menen kirisedi. Oniń pedagogikaliq shiǵarmalarinan «Pedagogikaliq poema», «Minaralardaǵi bayraqlar». «otizinshi jillar marshi». «Ata-analar kitabi». «Balalar tárbiyasi haqqindaǵi lektsiyalar» hám t.b. jazdi. A.S. Makarenkoniń pedagogikaliq miyrasi házirge shekem óz mánisin joyitpaǵan.
Konstantin Dmitrievich Ushinskiy
Ataqli rus pedagogi K.D.Ushinskiy 1824 jili Tula qalasinda tuwiladi. Ol Novgorod-Severskadaǵi gimnaziyada orta maǵliwmat alǵan 1840 jilda Moskva universitetin Adliya yuridik fakul’tetine oqiwǵa kirdi. Studentlik jillarda óz betinshe bilimin asirip aǵartiwshi iyesi boldi. Ushinskiy rus. Nemets hám frantsuz tillerinde basilǵan ádebiyatlardi oqip úyrenedi. Universitetti tamamlaǵannan keyin 22 jasinda Yaroslavl’degi yuridik litseyde entsiklopediya nizamshiliq mámleket huqiqi pánleri kafedrasina professor lawazimina orinlawshi etip tayarlandi. Ol studentlerdi ilim iqiziǵiwshiliq olar qálbinde xaliqqa muhabbat sezimin oyatti. Oǵan xizmet qiliw ushin tayar tur sezimin tárbiyalawǵa háreket qildi. Ol studentlerdi xaliqtiń mútájlerin úyreniwge xaliqqa járdem beriwge shaqirdi. Ushinskiy pedagogika máselelerine arnap bir qansha maqalalar menen birge 1861 jilda klassta rus tilin oqitiw ushin Detskiy mir atili xrestomatiya shiǵardi. 1867 jil Ushinskiy pedagogika pánine qimbatli qissa bolip qosilǵan óziniń tiykarǵi shiǵarmasi „Insan tárbiya predmeti sipatinda“ atli shiǵarmasin jazdi. Tárbiyaniń xaliqshilliǵi haqqindaǵi ideya Ushinskiydiń pedagogikaliq teoriyasindaǵi eń tiykarǵi ideyasi. Hár bir mámlekette balalardi sistemasi Ushinskiydiń birinshi keń mániste alinǵan pedagogikaliq ilim tárbiya tájiriybesiniń uliwmalastirilǵan nátiyjesi bolmaǵi filosofiya, anatomiya, fiziologiya, psixologiya, tariyxqa tiykarlanbaǵi lazim.
Ushinskiy tálim tárbiya isinde oqiwshilardiń aktivligine tayaniw kerekligin aytti, tálim balalarǵa bekkem bilim berip hám kónlikpeler payda etiw ushin aniq sonday-aq tártipli hám isshil boliwi lazim dep kórsetedi. Ushinskiy kórgizbelilik túsinigine súwretler kollektsiyalar, lidalar, tablitsalar hám basqa kórgizbe qurallardi bir kórip turǵang ámeldegi buyimlar hám hádiyselerdi sonday-aq balaniń turmis tájiriybesin hám ádebiya shiǵarmalardan aniq obrazlar arqali kórsetilgen turmisliq waqiyalardi da keltirgen. Ol tárbiyaniń xaliq shinliq ideyasi tárbiya teoriyasina tiykar qilip aldi. Baslanǵish tálim tiykarlarin hám metodikasin islep shiqti. Bul oniń pedagogikani rawajlandiriwdaǵi úlken xizmetleriniń biri boldi. Ushinskiy baslanǵish tálimniń bekkem oqitiú planin usindi bul oqiw rejesi óz ishine kórgizbeli oqitiw, jaziw, súwret, qosiq, gimnastika shiniǵiwlarin aldi.

Tema: PEDAGOGIKALIQ QÁBILET.