Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

harorat va mexanik kuch t a ’sirida polim erlar 
destru ksiyag a uchrab h ar x il g a zla r a jra lib ch iqish i; p o lim e r 
k o m p o zitsiy a ta rk ib ig a k iru vc h i p la stifik a to r la r, e ritu v c h ila r, 
ch oklanish k im y o v iy r e a k siy a la ri h a ro ra ti tu fa y li uchuvchan 
moddalarning hosil bo ‘lishi.
Plastmassalardan buyum olishda m a’lum m iqdorda qattiq 
chiqindilar chiqadi. Chiqindi termoplastlarni maydalab (plyonka, 
list, buyumlar) maxsus uskunalarda granulaga aylantirib, buyum 
olish uchun toza materialga qo‘shib qaytadan ishlatish mumkin. 
Biroq, shuni aytib o ‘tish kerakki, term oreaktiv qattiq chiqin- 
dilami qayta ishlash ancha murakkab bo‘lib, ekologiyaga ta ’siri bor.
112

---

Polietilen plyonkalarni aglomeratsiyalash orqali qayta ishlab, 
qaytadan foydalansa ham bo‘ladi.
Polimerlardan kompozitsiya tayyorlashda ularga kukun holida liar 
xil toidiruvchilar qo‘shiladi (qurum, karbonat kalsiy va boshqalar). 
Bunday kukunlar changlanib, odam ishlayotgan muhitiga salbiy 
ta’sir ko‘rsatadi.
Shuni esda tutish kerakki, plastmassa chiqindilarni yoqish 
mumkin emas, chunki hosil boiadigan gaz zaharlidir; yerga ko'mish 
ham yaramaydi, chunki plastmassa chirimaydi, suvga ham tashlab 
boim aydi, chunki ular suvdan yengil, suv ustida neft singari suzib 
yuradi.
Atrof-muhitni quyidagi ko‘rsatkichlar bilan xarakterlash mum­
kin: ish joyidagi havo harorati (optimal ko‘rsatkich 20—25°C); 
nisbiy namlik (40—60%); havoning harakat tezligi (0,2—0,4 m/s); 
barometrik bosim (normal 101,3 kPa); isitayotgan asboblardan 
chiqayotgan issiqlik.
Ishchining hayot faoliyati meteorologik sharoitlarga ham bogiiq. 
Masalan, ishchining termoregulatsiyasi (odam tanasidagi haro- 
ratning doim bir xil b o iib turishi) ko‘rsatkichi muhim o ‘rinni 
egallaydi.
Ishchining ish sharoitiga salbiy ta ’sir qiluvchi asosiy ko‘rsat- 
kichlardan biri, ish zonasidagi havoda zaharli gazlaming to‘planishi 
hisoblanadi. Bu ko‘rsatkichning chegaraviy ruxsat etilgan chekli y o i 
qo‘yilgan konsentratsiya (PDK — CHYQK) orqali nazorat qilinadi.