Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi fanidan ma`ruzalar matni

Elimlashning kamchiliklari:

• Ko`pgina polimerlardan tayyorlangan elimlar faqat issiqlik ta`sirida qotadi.
• Polimer elimlari ko`p holatda toksik moddalarni o`zida saqlaydi yoki qotiSh jarayonida bunga o`xShash moddalar ajralib chiqadi, bu o`z navbatida protsessni murakkablaShiShiga olib keladi.

ElimlaSh jarayonini fiziko-kimyoviy nuqtai nazardan haraganda bunga "adgeziya" va "kogeziya" kuchlari katta rol' o`ynaydi. Eslatib o`tilgan adgeziya bu elim zarrachalari va elimlanayotgan yuza o`rtasidagi boqlaniShdir, kogeziya esa elim bo`laklari orasidagi qovuShiShdir. Kogeziya va adgeziya kuchlariga qarab elimlangan buyumda uziliSh elim bo`yicha ketiShi mumkin yoki elim asos yuzasi bo`yicha (keltirilgan rasmga karang). Agar uziliSh yuza orqali ketsa unda elim
Shu Shu yuza uchun yaxShi tanlanmaganlikdan dalolat beradi yoki yuza yaxShi
87
tayyorlanmagan bo`ladi. Elim massasida uziliSh - elim qalinligi, qaddan taShhari qalinligi yoki qotgandan so`ng uning mexanik musta?kamligisabab bo`liShi mumkin.
Elim orqali biriktiriSh (birikkan joyi
bardoShligi) elimni to`qri
tayyorlanganidan taShhari va boShqa faktorlarga boqliq: yuzani tayyorlaSh; elim qalinligi; elimlaShda bosim beriSh; elimlaShni davomati vaharorat ostida uShlab turiSh va xakozalar.
Elim sifatida asosan quyidagi polimerlar iShlatiladi:

• Epoksid va kremniy organik birikmalar (birgalikda iShlatilsa yuqori adgeziya kuchiga ega va yuqori haroratga chidamli elim beradi).
• Fenol-formal'degid smolalar kauchuklar bilan birgalikda.
• Termoplast va termoreaktiv smolalar aralaShmasi (masalan BF elim kogeziya va adgeziya kuchlari).

Suyuq elimlardan taShhari qattiq va plyonka holatidagi elimlovchi materiallar ham ko`p qo`llaniladi.
TAYANCH SO`Z VA IBORALAR 1.
PayvandlaSh 2.
CHanglatiSh 3.
ElimlaSh 4.

Diffuzion payvandlaSh 5.
Kimyoviy payvandlaSh 6.
Metall bilan choklaSh 7.
Adgeziya 8.
Kogeziya
TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR 1.
Plastmassalarni metall bilan qoplaShdan asosiy maqsad nimadan iboratq 2.
Plastmassani metall bilan qoplaShning afzalligi va kamchiligini aytib bering.
3.
Plastmassalarni payvandlaSh qaysi usullar bilan amalga oShiriladiq 4.
ElimlaSh usulini fizik-kimyoviy asosi nimadan iboratq 5.
Elimlarga qanday talablar qo`yiladi va konkret plastmassa buyumni elimlaSh uchun qanday qilib elim tanlab olinadiq
Asosiy adabiyot
1.
"Osnovi texnologii pererabotki plastmass" pod red. V.N.Kuleznyova i V.K.Guseva, Moskva, "Ximiya", 1995 g. s.463-484