Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Qatag’onlik siyosati 
Totalitar tuzumning kuchayishi. XX asr 20-yillari ikkinchi yarmida 
Sovetlar hokimiyatining boshqaruv-idora tizimida ham keskin o`zgarish yuz berdi. 
Stalin o`zining yakkahokimligini qaror toptirishga harakat qildi. Stalin tomonidan 
20-yillar oxirida yangi nazariy qarash sifatida ilgari surilgan “Sosializm 
mustahkamlanib borgan sari sinfiy dushman qarshiligi ham kuchayib boradi” - 
degan g’oya g’ayriqonuniy harakatlarning avj olishiga olib keldi.
Lenin asos solgan totalitar boshqaruv (ma’muriy-buyruqbozlik) tizimini 
Stalin yanada kuchaytirdi. Bu tizimning mohiyati: boshqaruv markazlashgan va 
buyruqbozlik tarzida bo`ladi, barcha sohalar nazorat qilinadi, turli fikr, 
muxolifatchilik va siyosiy erkinlik taqiqlanadi, demokratiya buziladi, ilg’or 
kuchlar qatag’on qilinadi, hukmron partiya (KPSS) zo`ravon bo`ladi.
Milliy kuchlarni bo`lib tashlanishi. O`z millatining istiqbolini ko`zlab 
haqiqatni aytishga jur’at qilgan millat vakillarini og’machilik, buzg’unchilikda 
ayblab, millatchi, xalq dushmani, aksilinqilobchi, burjua malaylari kabi asossiz ayb 

---

388 
qo`yildi. Sovet mafkurachilari o`zbek milliy kadrlari shanini bulg’ash uchun “18 
lar guruhi”, “inog’omovchilik”, “qosimovchilik” degan siyosiy ishlarni to`qib 
chiqardi. Ularning “yagona” gunohi o`z millati tashvishini ko`zlab muhim 
muammolarni hal etishga yuqorining e’tiborini jalb etganligi edi.
“18 lar guruhi” respublikaning taniqli arboblari: I.Xidiraliev, M.Saidjonov, 
U.Ashirov, R.Rahimboboev, R.Rafiqovdan iborat bo`lgan. “18 lar guruhi” a’zolari 
ko`p masalalarda noto`g’ri yo`l tutganlikda ayblandi. Aslida ular Markazning 
ulug’davlatchilik va shovinistik, milliy kadrlarga bepisadlik siyosatiga qarshi 
chiqib, adolatni himoya qilgan.
“Inog’omchilik” guruhiga ham ayblar to`qib chiqarilgan. R.Inog’omov 
O`zKP(b) MQ Matbuot bo`limi mudiri va O`zSSR Maorif xalq komissari 
vazifasida ishlagan. R.Inog’omov 1926 yil e’lon qilgan “O`zbekiston ziyolilari” 
degan risolada Oktyabr o`zgarishi o`zbek xalqi uchun kutilmagan voqea bo`ldi va 
unga o`zbek mehnatkashlari tayyor emas, degan gaplarni yozgan. Risolada 
ziyolilar haqida Oktyabrgacha bo`lgan davrda “Rus istibdodiga qarshi mustaqillik 
harakatida tarixiy rolni ziyolilar o`ynagan” - degan haqqoniy fikrlar ilgari surilgan.
R.Inog’omov o`zining bir qator nutqlarida O`zKP mustaqil faoliyat yurita 
olmayotganiga, Markazning nazarotchi organlarining o`lka hayotidagi 
zo`ravonligiga ham alohida e’tibor qaratgan. Inog’omov qarashlarini mahalliy