Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Kursk va Dneprdagi g’alaba jahon urushining borishida tub burulish 
yasadi. Harbiy strategik tashabbus dushmandan tortib olindi, nemis-fashist 
qo`shinlarini 
halokatga 
mahkum 
etdi. 
Stalingraddagi 
g’alaba Gitler 
Germaniyasining engilishi muqarrarligini ko`rsatdi. O`zbekistonlik jangchilar 
Leningrad 
qamalida, 
Ukraina, 
Belorussiya, 
Moldaviya, 
Boltiqbo`yi 
respublikalarini ozod qilishda qahramonlik namunalarini ko`rsatdi. Dushman 1944 
yil kuzida mamlakatdan butunlay haydab chiqarildi, SSSR chegaralari tiklandi.
O`zbekistonlik partizanlar. Dushmanni tor-mor etishda partizanlar 
harakatining o`rni katta bo`ldi. Urushning dastlabki davrida harbiy qismlar 
qurshovda qolib, asirga tushib qoldi. Asirlar orasida o`zbekistonliklar ham bo`lib, 
asirlar soni 5 mln.dan ortiq edi. Komissarlar, kommunistlar surishtirilmasdan otilar 
edi, qolganlar harbiy lagerga tashlanardi. Fashistlar dastlab harbiy asirlarni o`ldirar 
edi. Keyinchalik urush dushman o`ylaganidek bo`lib chiqmagach, harbiy asirlardan 
tekin ishchi kuchi sifatida foydalana boshladi.

---

413 
Germaniyaga olib ketilgan sovet fuqarolari soni 4 mln.dan ortiq edi. 
Ularning ko`pi Osvensim, Mautxauzen, Buxinvald kabi o`nlab o`lim lagerlarida 
o`ldirildi. Partizancha kurashga aholining qamaldan chiqqan qismi yoki harbiy 
asirlikdan qochgan jangchilar o`tdi. Partizanlar harakati Markaziy shtabi yuborgan 
harbiy mutaxassislar, razvedkachilar partizanlarni yirik otryadlarga birlashtirib, 
uyushgan holda dushmanga qarshi kurashdilar. Qurshovdan chiqqan o`zbekistonlik 
jangchilar Rossiyaning g’arbi, Ukraina, Belorussiya, Moldaviya respublikalarida 
partizan qo`shinlarida ishtirok etdi.
Belorussiyada 
mashhur 
bo`lgan 
“Chekist” partizan otryadining 
razvedkachisi M.Topiboldievga Qahramon unvoni berildi va Pisarevo qishlog’i 
Topiboldievka deb ataldi. Gomel atrofidagi «Temir yo`l urushi»da urushda 
J.Otaboev ishtirok etdi. Bryansk atorfida I.Musaev, A.Hakimov, I.Qosimov 
dushmanga to`satdan zarba berdi. Ukrainada S.Kovpak, A.Sobirov, A.Feodorov, 
M.Naumovlarning partizan qo`shinlari safida yuzlab o`zbekistonliklar ham 
qatnashdi.