Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Ichki va tashqi savdoda katta o`rin tutgan Samarqandga Xurosondan 
ma’danlar, Hind va Sinddan yoqut, olmos, Xitoydan atlas, choy, mushk, boshqa 
mamlakatlardan oltin va kumush olib kelingan. Klavixo o`z kundaliklarida 
Samarqandga Xitoy poytaxti Xonbaliqdan 800 tuyalik savdo karvoni kelganini 
qayd etgan.
G’arbiy Evropa davlatlari bilan aloqalar 
Xalqaro siyosiy vaziyat. Bu davrda: 1) sulton Boyazidning Bolqon 
davlatlariga tazyiqi kuchayib, butun Evropaga xavf solayotgan edi. 2) Boyazidning 

---

122 
o`zi g’arbga shiddat bilan borayotgan xavfli raqib – Temurning tazyiqiga duchor 
bo`lgan edi. Boyaziddan engilgan Kichik Osiyo mamlakatlarining hukmdorlari 
Temurning Qorabog’dagi o`rdugohiga borib qaror topadilar.
Genuya hokimining Vizantiya va G’alatadagi noibi, Fransiya va Sultoniya 
shahrining katolik missionerlari Temurdan yordam so`rab murojaat qiladilar. Ular 
buning evaziga harbiy yurish vaqtida Temurga yordam berish hamda 
Konstantinopol va Peraning Boyazidga to`layotgan bojini endi Temurga to`lashga 
va’da qiladilar. Temurga ularning taklifi maqbul tushadi, chunki Turkiyaning 
dengiz sohilidagi tayanchidan ajratish uchun Temurga dengizdan madad zarur edi.
Davlatlararo yozishmalar. Amir Temur Boyazid bilan o`zaro diplomatik 
yozishmalar olib borish bilan birga, bo`lajak to`qnashuvda Trapezund va 
Konstantinopol kemalaridan foydalanishga harakat qiladi. Shu maqsadda Genuya 
va Venesiyaga sovg’a va maktublar bilan elchilar yuboradi. Temur 1402 yil 15 
mayda o`zaro yordam to`g’risida Konstantinopol noibi Ioann VII Paleolog nomiga 
yo`llagan xat mazmuniga ko`ra, Konstantinopol noibi va Genuyaning Peradagi 
hokimi Boyazidga qarshi kurashda Temurga xizmat qilish bilan yordam berish 
majburiyatini oladi.
Amir Temur bu davrda Karl VI (Fransiya), Genrix IV (Angliya), Genrix III 
de Trastamara (Ispaniya) bilan diplomatik aloqa o`rnatadi. Fransiya qiroli Karl VI 
Fransiya fuqarolari hisoblangan Genuyaliklarning (Italiya) er va mulklarini, 
ayniqsa G’alatadagi mustamlakalarini himoya qilish uchun Temurdan madad kutar 
va diplomatik aloqalar o`rnatishga urinar edi.
Amir Temur va Karl VI yozishmalarida qayd etilishicha Temur qirolni 
qo`llaydi. Anqara yaqinida turklarning 160 minglik qo`shini ustidan qozongan 
g’alabadan so`ng Temurning G’arbiy Evropa bilan aloqalari tubdan o`zgaradi. 
Temur G’arbiy Evropa bilan munosabatlarni mustahkamlash va o`zaro savdo 
aloqalarini yo`lga qo`yish masalalariga ahamiyat beradi.