Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

BXSR tuzilishi. 1920 yil 20 sentyabrda bo`lgan BKP MQ va BBMIQning 
birlashgan majlisida A.Muhiddinov boshchiligida oliy qonun chiqaruvchi organ - 
BBMIQ va F.Xo`jaev raisligida Respublika hukumati – Xalq Nozirlar Kengashi 
tashkil qilindi. 1920 yil 6-8-oktyabrda Xalk vakillarining 1-Butun Buxoro 
qurultoyi bo`ldi. Unda Buxoro Xalq Sovet Respublikasi (BXSR) tuzilgani 
to`g’risida qaror qabul qilindi.
1921 yil 4 martda Moskvada BXSR bilan RSFSR o`rtasida ittifoq 
shartnomasi va iqtisodiy bitim imzolandi. Buxoro har tomonlama sovet 

---

363 
Rossiyasiga bog’liq bo`lib qoldi. Qo`shni mamlakatlar yoki Turkiya, Germaniya 
bilan diplomatik va savdo aloqalari o`rnatishiga izn berilmadi. Markazdan 
S.Orjonikidze, Sh.Eliava, Y.Peters kabi nufuzli emissarlar Buxoroga tez-tez 
yuborilib Buxoro hukumatini taftish qilib turdi. 
RKP(b) MQ 1922 yil mayda “Turkiston-Buxoro ishlari haqida” qaror qabul 
qildi. Unda O`rta Osiyoda, xususan Buxoroda sosialistik tuzumni mustahkamlash 
qat’iy uqtirilgan edi. RKP(b) MQning 1923 yil 12 iyunda qabul qilgan Buxoro 
masalasiga doir maxsus qarori ham BXSRning ichki ishlariga qo`pollik bilan 
aralashish edi. Unda Buxoroning rivojlanish jarayonini “sosialistik iz”ga burib 
yuborish maqsadi ko`zda tutildi. 
Moskvaning talabi bilan Fitrat, M.Aminov, O.Xujaev, S.Xo`jaev, 
R.YUsufzoda respublika hukumatidan chetlatildi. BXSRning asosiy rahbar 
tashkiloti – BKP RKP(b) MQning viloyat tashkiloti maqomida faoliyat yuritishga 
majbur edi. 1922 yil Qizil armiyaning 40 ming kishilik tarkibida buxoroliklar atigi 
500 kishini tashkil etardi, xolos.
RSFSR 
Konstitusiyasi 
andozasida 
tuzilgan 
Buxoro 
Respublikasi 
Konstitusiyasi 1921 yil sentyabrda qabul qilindi. Markaz tashabbusi bilan 1923 yil 
martda O`rta Osiyo Iqtisodiy Kengashining tuzilishi va unga Buxoroning ham jalb 
qilinishi Buxoroning iqtisodiy mustaqilligi qo`ldan boy berilishiga sabab bo`ldi. 
1923 yil qabul qilingan BXSR Konstitusiyasiga binoan mulkdorlar, savdogarlar, 
ruhoniylar saylov huquqidan mahrum etildi.