Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Milliy xavfsizlik va mudofaa xavfsizligining
mustahkamlanishi 
Milliy xavfsizlik va Mudofaani ta’minlash hamda tashkil etishning ilk 
qadamlaridan biri 1991 yil 31 avgustda Oliy Kengash navbatdan tashqari 6-
sessiyada qabul qilgan «Davlat mustaqilligi asoslari to`g’risida»gi va «Davlat 
mustaqilligi to`g’risidagi Boyonoti»da ilgari surilgan tadbirlardir. «O`zbekiston 
Respublikasining Davlat mustaqilligi asoslari to`g’risida»gi Qonunning 6-

---

525 
moddasida «O`zbekiston Respublikasi Mudofaa ishlari vazirligini tuzish, milliy 
gvardiya va noharbiy (muqobil) xizmat tashkil etish huquqiga ega» - deyilgan. 
Konstitusiyaning 26-bobida «Mudofaa va xavfsizlik» haqida berilgan.
Mudofaa ishlari vazirligi 1991 yil 6 sentyabrda Prezident Farmoni bilan 
tashkil etildi. Prezident Farmoni bilan O`zSSR Davlat Xavfsizlik Qo`mitasi (DXQ-
KGB) tugatilib, o`rniga 1991 yil 26 sentyabrda O`zbekiston Respublikasi Milliy 
Xavfsizlik Xizmati tashkil etildi. 1992 yil 14 yanvarda O`zbekiston Respublikasi 
Milliy gvardiyasi tuzildi. Prezident Farmoni bilan Mudofaa ishlari vazirligi 1992 
yil 3 iyulda Mudofaa vazirligiga aylantirildi.
Milliy xavfsizlik masalasining davlat siyosati va uning uzoq yillarga 
mo`ljallangan strategiyasi 1995 yil 24 fevralda Oliy Majlisning 1-chaqiriq 1-
sessiyasida Prezident tomonidan aniq va batafsil yoritib berildi. Prezident Farmoni 
bilan 1995 yil 1 mayda Milliy xavfsizlik Kengashi tuzildi. 1996 yil 24 aprelda Oliy 
Majlisning 5-sessiyasida «Milliy xavfsizlik to`g’risida»gi Qonun loyihasi (4 
bo`lim, 28 modda) muhokama qilindi. 1997 yil avgustda Oliy Majlisning 1-
chaqiriq 9-sessiyasida «Milliy xavfsizlik konsepsiyasi to`g’risida»gi Qonuni qabul 
qilindi. 
O`zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlarining vujudga kelishida 1992 yil 
14 yanvardagi Oliy Kengashning 12-chaqiriq 9-sessiyasi qarori katta ahamiyatga 
ega bo`ldi. Ushbu qaror bilan O`zbekiston hududida joylashgan sobiq Ittifoq 
Qurolli Kuchlarining barcha qismlari, qo`shilmalari, harbiy o`quv yurtlari, 
muassasa va tashkilotlari O`zbekiston tasarrufiga olindi. Oliy Kengashning 1992 
yil 3 iyulda bo`lgan 6-sessiyasida «Mudofaa to`g’risida»gi, «Umumiy harbiy 
majburiyat va harbiy xizmat to`g’risida»gi, Muqobil xizmat to`g’risida»gi 
qonunlar, harbiy qasamyodning yangi matni va qasamyod qilish tartibi qabul 
qilindi. Davlatimizning harbiy sohadagi tashqi siyosatining asosiy yo`nalishlari 
1996 yil 26 dekabrda qabul qilingan «O`zbekiston Respublikasi tashqi siyosati 
faoliyatining asosiy tamoyillari» haqida Qonunda mujassamlashgan.
Davlatni himoyalashda mudofaa tizimining asosini Qurolli Kuchlar tashkil 
etib, tarkibiga: Quruqlikdagi qo`shinlar; Harbiy-havo va havo hujumidan mudofaa 

---

526 
qo`shinlari; Maxsus qo`shinlar; Milliy gvardiya brigadasi; CHegara va ichki 
qo`shinlar; Milliy xavfsizlik xizmati; Favqulodda vaziyatlar vazirliklari kiradi. 
Chegara qo`shinlari 1999 yilgacha Milliy Xavfsizlik xizmati tarkibida bo`lib, 1999 
yil 13 yanvarda Prezident Farmoni bilan Davlat chegaralarini himoya qiluvchi 
qo`mita tashkil etildi. Qurolli Kuchlarga Oliy boshqaruvni Prezident amalga 
oshiradi. Konstitusiyaning 93-moddasi 20-bandiga muvofiq Prezident Qurolli 
Kuchlarning Oliy Bosh qo`mondoni hisoblanadi, oliy qo`mondonlarni tayinlaydi 
va vazifasidan ozod qiladi, oliy harbiy unvonlar beradi. 2002 yil 12 dekabrda Oliy 
Majlis 2-chaqiriq 10-sessiyasida qabul qilingan «Umumiy harbiy majburiyat va 
harbiy xizmat to`g’risida» va «Qurolli Kuchlar rezervidagi xizmat to`g’risida»gi 
Qonunlarga ko`ra Qurolli Kuchlar safidagi muddatli xizmat 1,5 yildan 1 yilga 
qisqartirildi. Bu qonunga ko`ra Oliy o`quv yurtlari bitiruvchilari xizmatga faqat 9 
oyga chaqiriladigan bo`ldi.
Toshkent, Samarqand, Farg’ona va Urganch shaharlarida harbiy 
mutaxassisliklarga yo`naltiruvchi liseylar faoliyat ko`rsatmoqda. Toshkent 
umumqo`shin komondirlari harbiy bilim yurti, Samarqand avtomobilchi komandir-
muhandislar harbiy bilim yurti, Chirchiq tankchi komandir-muhandislar harbiy 
bilim yurti, Jizzax aviasiya oliy harbiy bilim yurti, Toshkent Axborot 
texnologiyalari universitetining maxsus fakul’teti turli mutaxassisliklar bo`yicha 
yuqori malakali ofiser kadrlar tayyorlaydi. O`zbekiston va Markaziy Osiyo 
mintaqasi 
uchun 
oliy 
qo`mondonlik 
tarkibini 
tayyorlayotgan 
harbiy 
Akademiyaning ochilishi muhim voqea bo`ldi.
O`zbekiston bilan Rossiya, Germaniya, Fransiya, Turkiya, Ukraina va 
boshqa davlatlar o`rtasida harbiy hamkorlik yo`lga qo`yildi; O`zbekiston bilan 
Rossiya o`rtasida harbiy-texnik hamkorlik qilinmoqda. O`zbekiston 1994 yil iyulda 
NATOning “Tinchlik yo`lida hamkorlik” dasturiga qo`shildi; O`zbekiston harbiy 
qismlari 1997 yil Qozog’iston va O`zbekistonda uyushtirilgan harbiy mashqlarda 
ishtirok etdi. O`zbekistonlik askarlar Shimoliy Karolina (AQSH)dagi Kemp 
Lejyun dengiz piyodalari poligonida NATOning “Tinchlik yo`lida hamkorlik” 
dasturida 16 ishtirokchi mamlakat armiyalari vakillari hamkorligidagi mashqlarda 

---

527 
qatnashdi. O`zbekistonlik desantchilar O`zbekistonda amerikaliklar bilan 
hamkorlikda 
o`tkazilgan 
“Ultrabalans-96” tajriba mashqlarida yuksak 
mahoratlarini namoyish etdi. Toshkent, Chirchiq, Samarqand harbiy bilim yurtlari 
kursantlarining terma vzvodi 1997 yil may-iyunda Norvegiyada o`tkazilgan 
“Kooperativ bankers-97” mashqlarida qatnashdi. 
Tayanch so`zlar: Milliy Xavfsizlik Xizmati, Milliy gvardiyasi, Mudofaa 
vazirligi, Qurolli Kuchlar, Davlat chegaralarini himoya qiluvchi qo`mita, Harbiy-
texnik hamkorlik, “Tinchlik yo`lida hamkorlik”.