Профилактикаси ва


Download 3.22 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/51
Sana22.11.2023
Hajmi3.22 Mb.
#1794745
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   51
Bog'liq
Кичик-мактаб-ёшидаги-болаларда.Нишонова

Эмпатия - инсоннинг узини хаёлан сухбатдоши 
5фнига 
куйиши 
оркати 
унинг 
кечинмалари 
ва 
хиссиётларини тушунишга иштилиши. Уйда ишонч ва 
илик мухитни 
яратинг ва шу 
билан 
бирга уни 
рагбатлантиринг. Сиз билан узининг кизикишлари ёки 
муаммолари тугрисида эркин бемалол гаплаша олиши 
учун, унга имкон беринг, эътиборли булинг ва уни


тинглашга вактингизни аяманг. Булар боланинг борлигича 
кабул 
килинаётганлигини, 
оилада 
узининг 
УРНИ 
борлигини х,ис килади. Чунки тортинчок болалар доим 
устидан мазах килишларидан чучиб туради.
Ижобий 
муносабатлар 
-
болани 
барча 
камчиликлари билан кабул килиш, узидан коникмаслик 
хиссини уйготмаслик, уни айнан узимиз хохлаган томонга 
узгартирмаслик тушунилади. Бу боланинг барча салбий 
хусусиятларини куллаш тушунилмай. балки, хар бир 
даврга хос булган характердаги узгаришлардан хабардор 
булиш хамда уз вактида унга тугри муносабат билдира 
олишга ва купгина салбий вокеаларни олдини олишга 
тайёр булиш керак.
Фарзандингиз 
тарбиясида 
узгаларнииг 
фикрига 
таяниб иш курманг, чунки купгина лолларда укитувчи
куни-кушниларнинг гаиларига ишониб фарзандимизни 
уришамиз, жазолаймиз ва борган сари, аслида кандай 
характерга эгалигини ёддан чикариб куйишимиз мумкин.
Самимийлик - уз хис-туйгуларимизнинг очик 
намоён килишимиз, табиий муносабатда булишимиз 
лозим.
2. 
Узига нисбатан иш ончни ва адекват бах,о 
бериш ни шакпл ант up иш ;
“Мен’*- образи асосида хам бир болада у3_Узига 
нисбатан бахолар тизими шаклланадики. бу тизим хам 
образга мос тарзда хар хил булиши мумкин. 
У з - у з и г а
нисбатан бахо турли сифатлар ва шахснинг орттирилган 
тажрибаси. шу тажриба асосида ётган ютукларига боглик 
холда турлича булиши мумкин.
Уз-узига бахо нафакат хакикагга якин (адекват), 
тугри булиши, балки у \т а паст ёки юкори хам булиши 
мумкин. Лекин тортинчок болаларда уз-узини бахолаши 
паст булади.
Уз-узига 
бахонинг 
паст 
булиши 
купинча 
атрофдагиларнинг болага нисбатан куяётган талаблари-


нинг ута ортиклиги, уларни уддалай олмаслик, турли хил 
эътирозларнинг доимий тарзда билдирилиши, ишда, 
укишда ва муомала жараёнидаги муваффакиятсизликлар 
окибатида хоснл булиши мумкин. Бундай усмир ёки катта 
одам хам, доимо тушкунлик холатига тушиб колиши, 
атрофдагилардан четрокда юришга харакат килиши, 
узининг 
кучи 
ва 
кобилиятларига 
ишончсизлик 
кайфиятида булиши билан ажралиб туради ва бора-бора 
шахсда катор салбий сифатлар ва хатти-харакатларнинг 
пайдо булишига олиб келади. Хаттоки. бундай холат 
суицидал харакатлар. яъни уз жонига касд килиш, реал 
борлигидан «кочишга» интилиш психолотиясини хам 
келтириб чикариши мумкин.
Боланинг 
узига 
ниебатан 
бахосини 
ошириш. 
рагбатлантиришдан бошланади:
а) болани тугри макташ копдалари: болани катталар 
томонидан 
рагбатлантирилиб 
турилиши, 
боланинг 
кобилият ва имкониятларини яхши томондан кура 
билишга асосланади. Баъзи бир холларда боланинг узини 
тутиши катталарга ёкмайди. Худди шу вактда катталар 
болалар «бу хатти-харакатни кутлаб-кувватламаса-да, 
лекин уни шахе сифатида хурмат килишини» курсата 
олиши керак. Боланинг арзимаган хох катта, хох кичик 
бажарган ишлари, ютуклари учун уни мактанг. Мухими, 
катталар болани кандай булса шундайлигича кабул 
килишини урганмоги, унинг ютук ва камчиликларини 
имо-ишораларини, товуш охангини хисобга олиши керак.
б) танбеу бериш ва куллаб-кувватлаш: Эътиборли 
жихатларидан бири шуки, болалар купинча катталар 
таъкик 
ва 
танбехларининг 
мазмунини 
эътиборсиз 
колдириб, унинг охангига ута сезгир буладилар, танкид 
мазмунидан катъий назар, танкид килиниш холатининг 
узини катталарнинг салбий муноеабати сифатида кабул 
киладилар. 
Мисол 
тарикасида 
куйидагиларни 
келтиришимиз 
мумкин: 
«Вахтлирок 
ёт, 
сен 
хали


кичкинасан» дегандан кура. «Кеч булди. энди ётакол» деб 
айтган маъкул. «Унга бакирма» деб айтгандан кура. 
«Одамларга 
бакириш 
мумкин 
эмас» 
деб 
айтган 
маъкулдир. Баъзи таъкик фикрларни билдиришда турли 
предметларни асл вазифасини таъкидлаш ижобийрок 
натижа беради: «Китобни йиртма, унга чизма» деб 
айтгандан кура, «Китобга чизилмайди. у укиш учун 
ишлатилади» 
деб 
айтган 
маъкулдир. 
Ота-оналар 
томонидан таъкиклар бола шаънини камсигмайдиган 
холатда билдирилиши лозим.
Шу билан бирга, психологик куллаб-кувватлаш хам -
зар у р
булган омилларнинг биридир. 
У 
катталар билан 
болалар 5фтасидаги муносабатларни яхшилашга жуда 
фойдали. Болани куллаб-кувватлаш -
бу 
болага ишониш 
демакдир. Ота-болага, вербал ва новербал унинг кучига ва 
кобилиятига 
ишонишини 
айтади. 
Болани 
куллаб- 
кувватлашга факат ёмон ахволда колганда эмас, балки 
яхши холатида хам мухтож булади. шу нарсани яна кайта 
айтишимиз 
керакки, 
болаларни 
куллаб-кувват ловчи 
катталар болани килаётган ишииинг хаммасини эмас, 
балки шу ишнинг бола учун алохида ижобий томонларини 
кура билиши керак.
Куллаб-кувватлаш 
шахснинг 
узига 
ишончини 
орттиришга, каёт кийинчиликларни узи учун ахамиятли 
шахе билан бирга енгиб зп'ишга асосланган.

Download 3.22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling