Pul, kredit va banklar

Bundan tashqari, Markaziy Bank Hududiy Bosh Boshqarmalari: 

---

1. 
tegishli hududda pul muomalasini tashkil etadilar va amalga 
oshiradilar; 

pul muomalasining ahvolini, naqd pul emissiyasining hududiy 
taqsimlanishini o‘rganadilar, banklarning kassa aylanmasini tahlil qiladilar, pul 
muomalasining holatini ko‘rsatuvchi ma’lumotlarni jamlaydilar va tartibga 
soladilar; 

kassa resurslarini tartibga soladilar, tashkilotlarning naqd puldagi hisob – 
kitoblarini o‘z vaqtida amalga oshirilishini ta’minlash choralarini ko‘radilar; 

banklarning pul muomalasi sohasidagi ishlarini tahlil qiladilar va 
o‘rganadilar.
2. 
Shu bilan birgalikda, naqd pulga bo‘lgan talabni qisqartirish 
maqsadida tovarlar va xizmatlar uchun naqd pulsiz hisob – kitoblarni 
rivojlantirishga qaratilgan choralar ko‘radi.
Ushbu tadbirlar albatta naqd pulga bo‘lgan mutloq talabni aniqlash uchun 
katta ahamiyat kasb etadi. Lekin, amaliy jihatdan pulga, xususan naqd pulga 
bo‘lgan talab xo‘jalik sub’ektlari va aholining naqd pulga bo‘lgan aniq 
ehtiyojlarini hisob – kitob qilish orqali belgilanadi. Barcha naqd pul oqimlari 
harakati bank kassalaridan boshlanib yana bank kassalariga qaytish bilan 
yakunlanadi. Bu esa, bank kassalari orqali o‘tadigan pul oqimlarini o‘rganish 
natijasida yaqin kelajakdagi naqd pulga bo‘lgan talabni aniqlash imkoniyatini 
yaratadi. 
Lekin, bozor munosabatlari shakllanib borgan sari eski usul bilan naqd pul 
muomalasini boshqarish o‘z samarasini yo‘qotib bormoqda. Chunki, bozor 
iqtisodiyoti sharoitida tovarlar bahosi va ish haqi miqdorining o‘zgarib turishi 
sababli zarur naqd pul miqdorini aniq belgilash mumkin emas edi. 
Shundan kelib chiqqan holda, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 2003 yil 4 fevraldagi “Pul – kredit ko‘rsatkichlarini tartibga solish 
mexanizmini takomillashtirish chora – tadbirlari to‘g‘risida” 63 – sonli qaroriga 
asosan jami pul massasi ustidan samarali nazoratni amalga oshirish maqsadida pul 
agregatlarining zamonaviy usullarini amaliyotga joriy qilina boshlandi.