Qaraqalpaq fol`klori

2. Jazba esteliklerdegi fol`klorliq elementler

Ertedegi tu`rk xaliqlarinin` a`debiy estelikleri «Og`uznama» menen «Muhabbatnama»(XII-XIII) shig`armalarinda da fol`klorliq u`lgiler berilgen bolip,»Muhabbatnama» shin ma`nisindegi ashiqliq da`stani bolip esaplanadi. Bunda avtor Xorezmiy haqiyqiy ashiqliq obrazg`a kiredi. Da`stan syujeti fol`klordag`i liroeposliq motivlerge ta`n bolip, biraq aytarliqtay mazmunli waqiyalar joq. Ko`birek lirikaliq qaharmannin` muhabbat haqqindag`a pikirleri bayan etiledi.
Al, Maxmud Qashg`ariydin` «Tu`rk so`zligi toplami» kitabinda da eki ju`zden aslam qosiq, u`sh ju`zge jaqin naqil-maqal sonday-aq ko`rkem so`z qurallari qosiq qatarlari menen berilgen.
M.Qashg`ariy bul kitabin xaliq arasinan jiynalg`an materiallari tiykarinda do`retken. Bunda xaliq qosiqlari tiykarg`i orindi iyelep, olar qaraqalpaq fol`klorindag`i xaliq qosiqlarinday bolip tematikaliq jaqtan bir neshshe toparlarg`a bo`linedi` q. Ta`biyat qosiqlari. w. Batirliq qosiqlari. e. An`shiliq qosiqlari. Bul qosiqlardin` mazmuni sol da`wirde jasag`an xaliq turmisi menen u`nles keledi. Bul kitapta bulardan basqa turmis qosiqlari, muhabbat qosiqlari, joqlawlar, naqil-maqallar berilgen.
Bundag`i naqil-maqallar qaraqalpaq xalqinin` naqil-maqallari menen ju`da` jaqin sa`ykeslikke iye.
Misali`
Bundag`i naqil-maqallar qaraqalpaq xalqinin` naqil-maqallari menen ju`da` jaqin` 1. Eki ayg`ir ayqassa, ortasinda tay o`ledi.

2. 
   Awiriwdin` aldin al.
   
3. 
   Arislan qartaysa, tishqan awlaydi.
   

XIII a`sirden qalg`an qipshaqlar so`zligi bolg`an «Kodeks kumanikus»ta usi da`wirde jasag`an tu`rk xaliqlarinin` tolg`awlari, naqil-maqallari, an`iz ha`m jumbaqlari berilgen. Ondag`i jumbaqlardin` ha`zirgi qaraqalpaq tilindegi jumbaqlardan parqi joq. Misali`

1. 
   Jazba jabiwli qayis jatir (jilan)
   
2. 
   Aq u`y, awzi-murni joq u`y (ma`yek).
   

Bul jazba estelikler qaraqalpaq fol`klori menen tig`iz baylanista rawajlang`an ha`m biri-birin toliqtirip otiradi. Bul jazba esteliklerdin` tiykarinda xaliq awizeki do`retpelerdin` u`lgileri bar.