Qarshi davlat universiteti kimyo-biologiya fakulteti zoologiya kafedrasi

Tadqiqot ob’ekti va predmeti.Asalarilar Varroakanalarini bioekolgiyasini o‘rganish, tadqiq qilish, asalarilar akaripidoziga qarshi kurashishda zamonaviy ekologik jihatdan xavfsiz akaritsitlarni qo‘llash, yuqori samarali kurash chora-tadbirlarini ishlab chiqish.
Tadqiqotmaqsadivavazifalari.Qashqadaryo viloyati sharoitida:
- Varroakanalari, tarqalishi, morfologiyasi, biologiyasi va ekologiyasini tadqiq qilish;
- asalarichilik fermer xo‘jaliklari va shaxsiy xonadonlarda boqiladigan asalarilarni varroatoz bilan kasallanishini o‘rganish ;
- asalarilarni Varroakanalari bilan zararlanish sabablari va keltiradigan iqtisodiy zararni aniqlash;
- asalarilarni varroatoziga qarshi kurashishda zamonaviy ilg‘or, ekologik xavfsiz, yuqori samarali uyg’unlashgan kurash chora-tadbirlarini tavsiya etish.
Ilmiyyangiligi.IlkborQashqadaryoviloyati sharoitidaVarroakanalari tarqalishi, morfologiyasi, biologiyasi va ekologiyasi tadqiq qilindi. Asalarilarni Varroakanalari bilan zararlanish sabablari va keltiradigan iqtisodiy zarari aniqlandi va varroatozga qarshi kurashishda zamonaviy ilg‘or, ekologik xavfsiz, yuqori samarali uyg’unlashganprofilaktika chora-tadbirlari tavsiya etildi.
Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari.Varroakanalari, tarqalishi, morfologiyasi, biologiyasi va ekologiyasini tadqiq qilish. Asalarilarni varroatoz kasalligiga chalinish yo’llari va asalarilachilikga keltiradigan iqtisodiy zararni aniqlash hamdavarroatoziga qarshi kurashishda zamonaviy ilg‘or, ekologik xavfsiz, yuqori samarali uyg’unlashgan kurash chora-tadbirlarini qo’llash orqali asalarilardan ratsional foydalanish, mahsuldorligini oshirish imkoniyatlarini asoslash.
Dissertatsiya ishini tayyorlashda foydalanilgan adabiyotlar va ishning o‘rganilish holati.Mazkur dissertatsiya ishini bajarishda: O‘zbekiston Respublikasi Rrezidentining asalarichilikni rivojlantirish bo’yicha qarorlari, asalarichilik sohasi bo‘yicha normativ, rasmiy hujjatlar, chet el olimlari:Takaxashi D.I., Li M.L. (2022), Venergelsdorp et.al., (2008), Conte et.al., (2010), Dahle,(2010), Gusman-Novoa et al., (2010, Brodsgaard et al., (2000), Calderone (1999)
rus olimlari: Ильясов Р. А. (2022), Котова А. (2013), Клочко ва Луганский (2011),Шишканов Д. В.(2008),Тигарев Б.М. (2007), Питтер Б. (2007), Маннапов А.Г., (2005), Ефимов Б. (2004), Гробов О.Ф., Лихотин А.К. (2003), Масленникова В. И. (2002), Смирнов А.М. (2000), Акимов И.А., Гробов О.Ф., Пилецкая И.В. и др. (1993), Горбунов П.C., Бакулин Ф.Э. (1998), Гуцева, (1981), Смирнов ва Кудрявков (1977), O‘zbek olimlari: Uzakov O’.U., 1978; Bobonazarov G’.Y. va boshqalar, 2019 adabiyotlaridan foydalanildi.
Bugungi kunda O‘zbekistonda 12225 ta jismoniy va yuridik shaxslar asalarichilik bilan shug‘ullanadi. Ular tomonidan 450500 ta asalari oilalari parvarish qilinib, mamlakatimizda 585 ta asalarichilik bo‘yicha fermer xo‘jaliklari mavjud.O‘zbekiston Respublikasi Rrezidentining 2017 yil 16- oktyabrdagi “Respublikamizda asalarichilik tarmog’ini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-3327-sonli qarorida “Asal mahsulotlari ishlab chiqarish hajmlarini2021-yilda — 23,7 ming tonnaga oshirish” belgilangan hamda “Asalarilar kasalliklarini tezkor diagnostika qilish bo‘yicha laboratoriya tashkil etish, kasalliklarni davolash bo‘yicha xorijiy mamlakatlarning ilg‘or tajribasinio‘rganish, shuningdek, tarmoq mutaxassislarining doimiy malakasini oshirishko’rsatilgan.O’zbekistonda xususan Qashqadaryo havzasida tarqalgan asalarilar Varroakanalari bioekologik xususiyatlari, asalarilarni varroatoz kasalligi bilan zararlanishi, akarapidozni asalarilar mahsuldorligiga keltirladigan zarari tadqiq qilinmagan va ularni kanalardan muhofaza qilishning ekologik xavfsiz integrallashgan tizimi shakllantirilmagan.