Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti “Texnologik mashinalar va jihozlar” kafedrasi

Misol 5.2. Katalitik kryeking ryeaktoriga 106 000 kg/soat vakuum gazoyl ( 0,865) kiritiladi. Ryeaktor orqali о‘tuvchi bug‘lar hajmiy sarfi 16,2 m³/s, ularni tyezligi 0,6 m/s. Xom ashyo uzatish hajmiy tyezligi – 1,4 soat^-1. Katalizator uyulgan zichligi 680 kg/m³ ga tyeng, qaynovchi qatlam zichligi 450 kg/m³. Tindirish zonasi balandligini 5m dyeb qabul qilgan holda, ryeaktor diamyetri va balandligi aniqlansin.
YEchish. Ryeaktordan katalizator hajmi (5.6) formula bо‘yicha aniqlaymiz:

Qaynovchi qatlam xajmi

Kо‘ndalang kyesim yuzasini (5.7) formulaga kо‘ra topamiz.

Bundan ryeaktor diamyetri

Katalizator qaynovchi qatlam balandligi (10.8) formulaga kо‘ra aniqlaymiz:
=4,9 m.
Ryeaktor umumiy balandigi N= 4,9 + 5 = 9,9 m.
Masalalar.
10.1. Vakuum gazoylni 470 ⁰S da katalitik kryekinglashda xom ashyoni umumiy о‘zgarish darajasi 81 % ni tashkil etsa, byenzin chiqishini aniqlang.
10.2. Katalitik kryekinglash 510 ⁰S da о‘tadi, xom ashyoni umumiy о‘zgarish darajasi 0,84 ga tyeng. YEngil gazoyl va koks chiqishini toping.
10.3. Katalitik kryeking ryeaktoridagi tyempyeratura 490 ⁰S ga tyeng. Bunday sharoitda xom ashyoni maxsulotga uzgarish darajasi 68%. Gaz chiqishini hisoblang.
10.4. Katalitik kryeking jarayonida nyeft xom ashyosini 475 ⁰S da о‘zgarish darajasi 0,73 ga tyeng bо‘lsa, byenzin chiqishi qanday buladi?
10.5. Ryeaktorga katalizator bilan birgalikda 1 soatda kiritiladigan issiklik mikdorini aniklang. Agarda uning 510 ⁰S dagi sarfi 118,05 kg/s va qoldiq koks miqdori 0,1% ga tyeng bо‘lsa.
10.6. Kryeking jarayoni syeolit tarkibli katalizatorda о‘tkaziladi, bunda о‘zgarish darajasi 0,8 ni tashkil etadi. Jarayonni issiqlik effyekti (1 kg xom ashyoda) hisoblansin.
10.7. Katalitik kryeking qurilmasida 19,58 kg/s vakuum gazoyl qayta ishlanmoqda. Jarayon alyumosilikatli katalizatorda amalga oshiriladi, qaysiki u xom ashyoni о‘zgartirish darajasini 68% ga ta’minlaydi. Agar ryeaksiya natijasida ajraladigan issiqlik syeolit tarkibli katalizatorga qaraganda, alyumosilikatli katalizatorda 93 kJ/kg ga yuqori ekanligi ma’lum bо‘lsa, jarayonni 1 soatdagi issiqlik effyekti aniqlansin.
10.8. Katalizatorni ryegyenyeratsiyalashda 1 kg koksni yonish issiqligini toping. Koksni elyemyentar tarkibi (massasining foizlarida): S – 92,5; N₂ – 7,0; S – 0,5. Mahsulotlar yonishida uglyerod oksidi hisobga olinmasin. Oksidlanish ryeaksiyasi issiqlik effyektlari quyidagicha qabul qilinsin: ; ; .
5.9. Katalitik kryeking ryeaktoriga 78 150 kg/soat xom ashyo kiritiladi. Katalizatorni sirkulyatsiyalanish karrasi 7,6 ga tyeng. Sirkulyatsiyalanuvchi katalizatorning massa sarfini toping.
5.10. Ryeaktorga 54 300 kg/soat kyeng moy fraksiyasi ( ) kiritiladi, bundagi katalizator qaynovchi qatlam hajmi hisoblansin. Xom ashyoni ryeaktorga uzatish hajmiy tyezligi 1,6 soat^-1 . Katalizator uyulma zichligi 675 kg/m³, qaynovchi qatlam zichligi 460 kg/m³.
5.11. Katalitik kryeking ryeaktori orqali 47 160 m³/soat ryeaksiya mahsuloti bug‘lari 0,65 m/s tyezlik bilan о‘tadi. Ryeaktor diamyetri aniqlansin.
5.12. Ryegyenyerator qaynovchi qatlamida 250 t katalizator mavjud. Agar uning zichligi 380 kg/m³ bо‘lsa, qaynovchi qatlam qancha hajmni egallaydi?
5.13. Ryegyenyerator orqali 122 400 m³/soat tutun gazlari о‘tadi, ularning harakat tyezligi 0,8 m/s ga tyeng. Ryegyenyerator diamyetri topilsin.