Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va boshqaruv

NAZORAT SAVOLLARI: 
1. Ijro etuvchi qurilma deganda nimani tushunasiz? 
2. Ijro etuvchi qurilmalarni qanday turlarini bilasiz? 
3. Bosimlar farqi ijro etuvchi qurilmalarga ta‘siri haqida ma‘lumot bering? 
4. Ta‘sir etish turi bо‗yicha ijro etuvchi qurilmalarning turlarini ayting? 
5. Rostlash organiga izoh bering? 
6. Rostlash organining qanday turlarini bilasiz? 
ADABIYOTLAR:
1. Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., Gulomov Sh.M. Texnologik jarayonlarni 
nazorat qilish va avtomatlashtirish. –Toshkent: O‗qituvchi, 2011. –576 b. 
2. Vaxidov A.X., Abdullaеv D.A. Avtomatikaning tеxnik vositalari. Toshkent, 
2012. 
3. Шандров Б.В., Чудаков А.Д. Технические средства автоматизации. М.: 
Академия, 2007. 
4. Емельянов А.И. и др. Исполнительные устройства промышленных 
регуляторов. –М.: Машиностроение, 1975. 
 
 
MAVZU: IJRO QURILMALARINING NOGERMETIKLIGI VA 
METROLOGIK XARAKTERISTIKALARI 
REJA:
1. Ijro qurilmalarining nogermetikligi 
2. Ijro etuvchi qurilmalarning metrologik xarakteristikalari 
 
Tayanch iboralar: Ijro mexanizmi, ijro etuvchi qurlma, rostlash organi, pnevmatik 
ijro mexanizmi, elektr ijro mexanizmi, zatvor, germetik, drossel, shtok, salt siljish, 
klapan, metrologik xarakteristika. 

---

81 
 
8.1. Ijro qurilmalarining nogermetikligi 
Zatvorli biriktirishda germetiklik asosan rostlash organlarini va ijro 
mexanizmlarini xususiyatlari va ularni parametrlari hisobiga ta‘minlanadi. 
Rostlash organini shunday konstruksiyalashtiriladiki, uni zichlashtirish 
bo‗yicha kontakti juda ham kichik bo‗lsin. Bu masala drossellovchi juftlikni 
materialini to‗g‗ri tanlash va uni ma‘lum texnologiya asosida tayyorlash yo‗li bilan 
erishiladi. Rostlash organlarida ishqalaniladigan yuzalarni xalqa ko‗rinishidagi 
yumshoq materiallardan tayyorlansa yaxshi kutilgan maqsadlarga erishiladi.
Yaxshi zichlashtiruvchi kontakt hosil kilish uchun pnevmatik ijro mexanizmida 
kerakli kuchni hosil qilish kerak. Pnevmatik ijro mexanizmlarida rostlovchi standart 
0,2-1,0 kgk/sm
2 
bosim hisobiga hosil qilingan kuch kichik qiymatda bo‗lgani uchun, 
kerakli zichlashtiradigan kontakt hosil qilish uchun komplektda pozisionerlardan va 
quvvat kuchaytirgichlaridan foydalaniladi. 
Zatvorni egarga to‗liq siqib, muhitni o‗tish joyini mutloq yopish usullari 
mavjud. Membranali-prujinali ijro mexanizmlarida SIU GSP, masalan, prujinani 
taranligini oshirish yo‗li bilan amalga oshiriladi.