Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va boshqaruv

 
 
NAZORAT SAVOLLARI: 
1. Kuch kompensatsiyali pnevmatik o‗zgartkichning sxemasini chizib, ishlash 
prinsipini tushuntiring? 
2. Siljish kompensatsiyali pnevmatik o‗zgartkichning ishlash prinsipini 
tushuntiring? 
3. Elektrik va pnevmatik masofaga uzatish tizimlarida qanday farq hamda 
o‗xshashlik mavjud? 
4. Pnevmatik o‗zgartkichning  
 
ADABIYOTLAR:
 
1. Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., Gulomov Sh.M. Texnologik jarayonlarni 
nazorat qilish va avtomatlashtirish. –Toshkent: O‗qituvchi, 2011. –576 b. 
2. Vaxidov A.X., Abdullaеv D.A. Avtomatikaning tеxnik vositalari. Toshkent, 
2012. 
3. Шандров Б.В., Чудаков А.Д. Технические средства автоматизации. М.: 
Академия, 2007 
 

---

66 
MAVZU: ELEKTR-PNEVMATIK VA PNEVMO-ELEKTR 
O‗ZGARTKICHLAR 
 
REJA: 
1. Elektr-pnevmatik o‗zgartkichlar
2. Pnevmo-elektr o‗zgartkichlar
3. Teleo‗lchagichlar tizimi haqida tushuncha. 
 
Tayanch iboralar: pnevmatik signal, elektr signal, pnevmatik o‗zgartkichlar, 
elektr-pnevmatik 
o‗zgartkichlar, 
pnevmo-elektr 
o‗zgartkichlar, 
pnevmatik 
kuchaytirgich, teleo‗lchagich, son-impulsli tizimlar, vaqt-impulsli tizimlar, chastotali 
tizimlar, chastota-impuls, chastotali modulyatsiya. 
 
4.1 Elektr-pnevmatik o‗zgartkichlar
Avtomatik nazorat, sozlash va boshqarishning kombinatsiyalangan elektr-
pnevmatik tizimlarni yaratishda elektr va pnevmatik chiqish signallariga ega bo‗lgan 
asboblar qo‗llaniladi. O‗lchash tizimining elektr va pnevmatik shoxobchalarini 
moslashtirish uchun elektr-pnevmatik va pnevmo-elektr o‗zgartkichlar chiqariladi. 
Elektr-pnevmatik o‗zgartkich 0—5 mA o‗zgarmas tokning uzluksiz elektr 
signalini bir xillashtirilgan 20—100 kPa qiymatidagi pnevmatik signalga 
o‗zgartirishga mo‗ljallangan. EPP turidagi elektr-pnevmatik o‗zgartkichning 
prinsipial sxemasi 4.1-rasmda tasvirlangan. O‗zgartkich ishi kuch kompensatsiyasi 
prinsipiga asoslangan. O‗zgartkichdan nazorat va sozlash tizimlarida elektr analog 
asboblar bilan pnevmatik asboblar hamda tizimlar orasida bog‗lanish o‗rnatishda 
foydalaniladi. 
Asbob vazifasi turlicha ikki blok: elektr-mexanik o‗zgartkich (magnitoelektrik 
mexanizm va richaglar tizim majmuasi) va pnevmatik kuchaytirgichdan tuzilgan.
4.1 – rasm. Elektr – pnevmatik