Qishloq xo‘jaligi uchun ajratilgan maydonlardan unumli foydalanishda, avvalo

1-suv manbai; 2-suv qabul qiluvchi bosh inshoot; 3-bosh kanal; 4-xo‘jaliklararo tarmoqlar; 
5-xo‘jalik tarmoqlari; 6-xo‘jalik ichki tarmoqlari; 7-shohariqlar; 8-muvaqqat ariqlar; 9-
o‘qariqlar; 10-sug‘orish egatlari; 11-tashlama (zovur)lar; 12-sug‘orish tizimidagi inshootlar; 
13-yo‘llar; 14-himoya daraxtlari; 15-yaroqsiz yerlar 

---

22
Sug‘orish tarmoqlaridagi inshootlar sug‘orish tarmoqlariga berilgan suvni 
(tezligi, sarfi, hajmi, sathi) boshqarish va taqsimlash, ortiqcha suvlarni suv 
tashlamasiga tashlash, sug‘orish tarmoqlarining to‘siq va g‘ovlardan o‘tishini 
ta’minlash, sug‘orish dalalaridagi SSS ni nazorat qilish uchun quriladi.
1-rasmda ko‘rsatilgan sug‘orish massivi chegarasi ichidagi maydon uning yalpi 
maydoni 
g
ω
deb yuritiladi. Sug‘orishda ishlatilishi mumkin bo‘lgan maydon uning 
umumiy (brutto) maydoni (
br
ω
)
deb nomlanadi, faqat ekin ekiladigan va 
sug‘oriladigan maydon sof (netto) maydon (
nt
ω
)
hisoblanadi.
Sug‘orishda ishlatib bo‘lmaydigan maydonlar (tabiiy jarliklar (
1
ω
),
tepaliklar 
(
2
ω
),
qumlik yoki toshloqlar (
3
ω
)
va h.k.) yalpi maydon tarkibiga kirib, ular 
sug‘orish yerini o‘zlashtirish koeffitsienti (YO‘K)ning qiymatini belgilaydi: 
;
k
g
br
g
ω
ω
=
ga
...),
(
3
2
1
g
br
+
+
+
−
=
ω
ω
ω
ω
ω
 
Sug‘orishda ishlatilishi mumkin bo‘lgan umumiy maydonda sug‘orish tizimi 
elementlari egallagan maydonlar sug‘orish yeridan foydalanish koeffitsienti 
(YFK)ning qiymatini belgilaydi: 
;
k
br
nt
ω
ω
ω
=
ga
...),
(
8
7
6
br
nt
+
+
+
−
=
ω
ω
ω
ω
ω
 
bu yerda 
6
ω
,
7
ω
,
8
ω
-sug‘orish tarmoqlari, aloqa yo‘llari, tashlamalar, himoya daraxtlari egallagan 
maydonlar, ga.