Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari bob. Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilish asoslari

Jismoniy shaxslar tomonidan olib boriladigan savdo faoliyati deganda yuridik shaxs maqomisiz mahalliy hokimiyatdan ro'yxatdan o‘tgan va savdo faoliyatini yuritish huquqiga ega bo’lgan xususiy tadbirkorlar tomonidan amalga oshiriladigan savdo tushuniladi. Bunday xususiy tadbirkorlar savdo faoliyatini o‘zlarining xususiy savdo do‘konlari yoki buyum bozorlarida ajratilganjoylar orqali amalga oshiradilar.
Yuridik shaxslar tomonidan olib boriladigan savdo faoliyati deganda yuridik shaxs sifatida mahalliy hokimiyatdan ro‘yxatdan o‘tgan va savdo faoliyatini yuritish huquqiga ega bo’lgan korxonalar tomonidan amalga oshiriladigan savdo tushuniladi. Bunday korxonalar savdo faoliyatini o‘zlarining savdo do‘konlari, shoxobchalari, bazalari, omborlari yoki buyum bozorlarida ajratilgan savdo tarmoqlari orqali amalga oshiradilar. Yuridik shaxslar savdoning barcha turlarini olib boradilar.
Yurituvchilarning mulkiy shakliga ко‘ra savdo davlat, nodavlat va aralash mulkdagi korxonalar tomonidan olib boriladigan savdoga bolinadi. Savdo faoliyati bilan shug‘ullanuvchi davlat korxonalari respublikamizda hozirgi davrda ixtisoslashgan «Mudofaa savdo» tizimi tasarrufidagi korxonalar hisoblanadi.
Savdo faoliyati bilan shug‘ullanuvchi nodavlat va aralash mulkdagi korxonalar bo’lib respublikamizda aksiyadorlik jamiyatlari, xorijiy investisiyalar ishtirokidagi korxonalar, mas’uliyati cheki anganjamiyatlar va boshqa maqomdagi xususiy korxonalar hisoblanadi.
Tovarlcirningguruhlariga ко‘ra savdo oziq-ovqat va nooziq-ovqat tovarlari savdosiga, guruhlar ichida esa alohida quyi guruh tovarlari savdosiga, masalan, non va non mahsulotlari savdosi, qishloq xo'jaligi mahsulotlari savdosi, alkogol va alkogolsiz ichimliklar savdosi, xo‘jalik mollari savdosi, qurilish materiallari savdosi, avtomobillar savdosi, avtomobillar yoqilg‘isi savdosi, aralash mollar savdosi, dori-darmonlar savdosi, tibbiy texnika va optika tovarlari savdosi, tilla buyumlar savdosi vashu kabi boshqa turlargaboMinadi.
Savdo faoliyatining barcha turlari, ularni amalga osliirish shartlari va tartibi respublikamizda davlat tomonidan qabul qi lingan me’yoriy hujjatlar bilan qat’i tartibgasolinadi⁴. Respublikamizda ulgiuji savdo lisenziyalashtiriladigan, chakana savdo hamda umumiy ovqatlanish esa lisenziyalashtirilmaydigan faoliyat turiga kiradi. Alohida olingan tovarlarning, masalan, alkogolli ichimliklarning sotilishi maxsus ruxsatnomalar asosida amalga oshiriladi.
Savdo faoliyatining turlariga va davlat statistika organlari beradigan tarmoq (faoliyat) ко ‘diga ko‘ra savdo korxonalari quyidagilarga bo‘ linadi:

• 
  ulgurji savdo (71100);
  

-chakana savdo(71200);

• 
  umumiy ovqatlanish (713 00).
  

Ulgutj i va chakana savdo korxonalariga, o‘z navbatida, mulkiy shakli, sotadigan tovarlarining turlari bo‘yichamaxsus ichki savdo tarmog‘i kodlari beriladi.
Xodimlarning soniga ko‘ra savdo korxonalarini yirik korxonalar, kichik korxonalar va mikrofinnalarga ajratish mumkin.
0‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2003-yil 30- avgustdagi Farmoni⁵ vauni bajarishga doir Vazirlar Mahkamasi tomonidan 2003- yil 11 -oktabrda qabul qilingan «Kichik tabdirkorlik (biznes) sub’yektlariga kiradigan korxona va tashkilotlarni klassifikatsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida» 439-son qaroriga muvofiq savdo va umumiy ovqatlanishda: