Р. Халимметова илмий тадқИҚот методологияси

Шавкат Мирзиёев, 1-жилд, 124-бет. 

---

127 
 
Тушуниш- инсон фаолиятининг маъноларини тушуниш ва маъно ҳосил 
қилиш тарзида келиши мумкин. Тушуниш бошқа одамнинг “Маънолар 
олами”га кириб бориш, унинг фикрлари ва ўй –кечинмаларини тушуниб етиш 
ҳамда уларни талқин қилиш билан боғлиқ.
Тушуниш- маънони қидириш демак, зеро фақт маъноли нарсанигина 
тушуниш мумкин. Мазкур жараён ўзаро алоқа, мулоқот ва диалог 
шароитларида содир бўлади. Тушуниш ўз ўзини тушунишдан ажратиш мумкин 
эмас. Ўтиш стахиясида содир бўлади.
Тушуниш- муайян ҳодисанинг маъносини, унинг дунёдаги ўрнини яхлит 
бир бутун тизимдаги функцияларини тушуниб етиш демакдир.
8.1.2.-Чизма
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Тушунишнинг маъно типлари ва маъноли мазмуни
1. Ўзаро алоқа-макон ё вақтда бир –биридан муайён масофада 
узоқликда жойлашган икки ёки бир неча ҳодиса ё объектнинг ўзаро 
боғланиш ҳодисаси.
2. Мулоқот- кишиларнинг ўзига хос шахслараро муносабати. 
Ижтимоий ҳақиқатни акс эттириш асосида амалга оширилади.
3. Диалог –(суҳбат, сўзлашув) –икки ёки бир неча шахс ўртасидаги 
суҳбат, ёзма тарзда қайд этилиши мумкин бўлган оғзаки мулоқот шакли. 
У ижтимоий билишда муҳим роль ўйнайди . Диаолог қадим 
замонлардаёқ муаммоларни диалектика ёрдамида баён этиш учун 
фойдаланувчи адабий шакл сифатида машҳур бўлган (Суқрот ва Платон, 
Беруний ва Ибн Сино уни олий шакл даражасига кўтарган). “Диалог 
савол-жавоб методи” икки ва ундан ортиқ кишилар орасидаги мулоқот.
4. Символ –(юнон-рамз, шартли белги) –моддий нарсалар ва 
жараёнларнинг белги ёки образ тарзида ифодаланган идеал мазмуни 
(фанда-мантиқ, математика ва бошқа) белги, санъатда –илоҳий образ, 
уни англаш, ифодалаш тавсифи. 
5. Маъно-тилдаги 
иборалар (сўзлар, гаплар ва шу каби) 
мазмунининг синонимигина эмас, балки мураккаб, кўп қиррали ҳодиса 
маъно: 
1) ҳар қандан қилмиш хулқ-атвор, амал “нимага” ва “нима учун” 
содир этилганини назарда тутиш керак. 
2) Маъно йўналишга эга, яъни у ниманингдир пировард мақсадидек. 
6. Семотика (юнон. белги, аломат) –белгилар ва белгилаш 
тизимларнинг хоссаларини ўрганувчи фан. Белги хабарлар (ахборот, 
билим)ни ифолаш, сақлаш ва қайта ишлаш воситаси сифатида амал 
қилувчи моддий предмет (ҳодиса, воқеа)дир. Рамз-образ эмас балки 
маънолар тўпламидир. 

---

128