R. X. Maksudov

r k ~ F l \ n ( d l
/ 4)]< [ r j
b) Parchin mix sterjen sirti bilan biriktiralayotgan detallar 
o ila sid a g i ezilishdagi kuchlanishning hisobiy qiymati:
= F!(d0a) < K J
v) Biriktirilayotgan listlam ing 1-1 kesim bo‘yicha cho‘zilishdagi 
kuchlanishning hisobiy qiymati.
o r =Fl{(t-d0)}<{(Tr}
Parchin m ixlar asosan p o ia t, mis, alyuminiy kabi m ateriallardan 
tayyorlanadi. StO, St2 p o ia t m ateriallardan tayyorlangan parchin m ixlar
44

---

uchun ruxsat etilgan kesilishdagi 
kuchlanish 
[ r j = 100 + 140 
MPa, 
ezilishdagi ruxsat etilgan kuchlanish 
[ < rj 
= 
240 + 280 
MPa.
■ й
SAVOL VA TO PSHIRIQLAR
1. Parchin m ixlarning afzallik va kamchiliklari.
2. Parchin m ixlar qanday materiallardan tayyorlanadi.
3. Parchin m ixlar qanday hollarda ishlatiladi.
4. Parchin mixli birikm alar o'rtasidagi masofa qanday tanlanadi.
5. parchin mixli birikm alar qanday kuchlanishlarga tekshiriladi.
45

---

I l l bob. M EXANIK UZATM ALAR
3.1-§ Uzatm alar haqida umumiy m a’lum otlar
Hnergiya manbai bilan m ashinaning ish bajaruvchi qismi oralig‘ida 
joylashib, ularni o ‘zaro bog‘lovchi hamda harakatni talab darajasiga 
keltirish imkonini beruvchi m exanizmlar uzatmalar deyiladi.
M ashinasozlikda mexanik, elektrik, pnevm atik va gidravlik 
uzatm alardan foydalaniladi.
M ashina detallari kursida faqat mexanik uzatmalar o ‘rganiladi. 
Uzatmalarning energiya manbai bilan ish bajaruvchi qismi 
o ‘rtasida joylashishning asosiy sabablari quyidagilar:
1. 
Elektr dvigatel vallarning aylanish sonining ishchi vallarning 
aylanish soniga nisbatan kattaligi;
2. 
Burovchi m oment qivmatlarini uzatma vallarining aylanish 
soni hisobiga o'zgartirish mumkinligi;
3. 
Elektr dvigatel validagi aylanma harakatni ilgarilanma, teb- 
ranma va boshqa harakatlarga aylantirish.
M exanik uzatmalar ikki turga bo‘linadi:
1
. 
Ishqalanish 
hisobiga 
ishlaydigan 
uzatm alar 
(friktsion, 
tasm ali,vintli).
2
. 
Hashish hisobiga ishlaydigan uzatm alar (tishli, chervyakli, 
zanjirli).
U zatmalarning asosiy xarakteristikalari. bu quvvat R(Vt) Yoki 
burovchi moment T(Nm), ham da burchak tezligi co(l/sek). Q o‘shim cha 
xarakteristikalari bu F.I.K 
?
i
 
= 
p 2/ P
. K o‘p pog‘onali uzatm alar uchun