Reja: I. Kirish. Nariy haqida ma’lumot. II. Asosiy qism

Bariy nitrat, bariyli selitra, Ba(NO₃) – nitrat kislotaning bariyli tuzi, kubik panjarali rangsiz kristall modda. Suyuqlanish temperaturasi 595^o, zichligi 3240 kg/m³. Suvda eruvchanligi 100 g da 5 g (0^o da), 9,2 g (20^o), 34,2 g (100^o da). Spitrda va konsentralgan nitart kislotada erimaydi. Ishqoriy metallar nitratlari, ammoniy nitrat va bariy bromid bilan evtektik aralashmalar, kobalt va stronsiy nitratlar bilan qattiq eritmalar hosil qiladi. 595^o dan yuqori temperaturada bariy nitratga aylanib, 670^o atrofida bariy oksidgacha ajraladi. Tabiatda nitrobarit minerali holida uchraydi. Bariy nitrat, bariy sulfide yoki bariy korbonatga nitrat kislota, shuningdek, almashinish reaksiyalaridan foydalanib bariy xlorid, bariy gidroksid yoki bariy bariy sulfidga kalsiy, ammoniy, kaliy yoki natriy nitratlar ta’sir ettirib olinadi. Bariy oksid va bariy peroksid olishda, emal va sirlarning komponenti sifatida hamda yashil Bengal olovlari tayyorlashda qo’llaniladi.

Bariy nitrati bariyning nitratidir, formulalar Ba(NO₃)₂ dir. Bariy nitrat - suvda eritilgan, konsentrlangan sulfat kislota rangsiz yoki oq kubik kristall, spirtli eritma va konsentralangan nitrat kislotadir. Bariy nitrat kislorodni parchalab tashlaydi va organik moddalar bilan ishqalanish yoki zarba bilan aloqa qilish yonish yoki portlashga olib kelishi mumkin. Boshqa eriydigan kabi, bariy nitrat zaharli hisoblanadi va foydalanilganda ham e’tiborga olinishi kerak. Bariy nitrat ko’plab sohalarda, noorganik sanoatda bariy tuzlari (bariy xlor, bariy sulfat, bariy karbonat va boshqalar), bariy oksidi, bariy peroksid va boshqalarni ishlab chiqarish uchun keng qo’llaniladi. Shisha sanoati shisha bo’yoq moddasi sifatida ishlatiladi. Mudofaa sanoati portlovchi moddalar, yashil chiroqlar va tomoshabinlarni tayyorlash uchun ishlatiladi. Yengil sanoat yashil favqulotda vaziyatlarda ishlov berish uchun ishlatiladi. Sulfirik kislota va xrom kislotasini aniqlash uchun analitik kimyo. U elektronika va farmatsevtika sanoatida ham qo’llaniladi. Bariy nitrat tez-tez favqulotda vaziyatlarda, yashil raketa, harbiy mudofaa, analitik reaktivlar, optik oynalar, seramika uran, past haroratli tuzli hammom, bariy tuzi va bariy nitrat ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Bariy oksidi, bariy peroksid va boshqa bariy tuzlari bilan bir qatorda, optik shisha va chinni buyumlarini tayyorlash uchun mo’ljallangan. Portlovchi moddalar, yashil havo favvorasi, olovli va tomoshabin sifatida ishlatilishi mumkin, shuningdek, korroziyaga qarshi, kimyoviy reagentlar va tibbiyotda ishlatilishi mumkin, lekin past haroratli tuzli hammomni metalli isiqlik bilan ishlash uchun ham ishlatilishi mumkin.
Ammo barcha eriydigan bariy aralashmalari kabi, bariy nitratining yutilishi yoki nafas olish zaharli hisoblanadi. Zaharlanish belgilari mushaklarning qisqarishi ( ayniqsa, yuz va bo’yin), qusish, diareya, qorin og’rig’i, mushak fibrillatsiyasi, tashvish, kuchsizlik, mehnat nafasi, aritmiya va konvulsiyalarni o’z ichiga oladi. Bir necha soatdan keyin yoki bariy nitratiga ta’sir qilish kunlaridan so’ng sodir bo’lgan yurak yetishmovchiligi yoki nafas olish buzilishi o’limga olib kelishi mumkin. Bariy nitrat ham buyraklarga zarar yetkazishi mumkin.

Quyidagi jadvalda Ba(NO₃)₂ tuzi haqida ma’lumotlar keltirilgan