Reja tijorat banklari kredit siyosati va uning zarurligi

2. 
Kredit summasi. 
Kredit shartnomasida kreditning summasi mijozning garovga qo‘ygan 
mulkining 120 foizi miqdorida yoki kafolatlangan summa miqdorida belgilanib 
ko‘rsatiladi. Tijorat banki mijoz arizasida ko‘rsatilgan summani har tomonlama 
asoslab berishi kerak. Odatda mijozlar o‘z imkoniyatlarini maksimal darajada 
baholab keladilar. Tijorat banklari kerakli hollarda kreditlanayotgan ob’ektni to‘la 
o‘rganib chiqish uchun mutaxassislarni jalb qilishi mumkin. 
3. 
Kreditning foiz stavkasi. 
Hozirgi kunda ko‘pgina tijorat banklari qayta moliyalash stavkasini va jalb 
qilgan resurslarining bahosini hisobga olgan holda o‘zlarining kredit siyosatiga 
muvofiq mustaqil o‘rnatadi. 
4. 
Kreditni qaytarish muddati. 
SHartnomaga asosan kreditdan foydalanish muddati kelganda kredit olgan 
korxona muddatida kreditni qaytarmasa, muddati o‘tgan qarz hisob raqamiga 
chiqariladi. Har oyning birinchi kuniga har oy uchun olinadigan foiz summasini o‘z 
vaqtida to‘lab bormasa, muddati o‘tgan foiz hisoblanib boriladi. Kredit uchun 
olinadigan foiz bir necha marta muddati o‘tgan foiz hisob raqamiga chiqsa, bank 
kreditni muddatidan oldin yopishga farmoyish beradi. Barcha ssuda operatsiyalari 
shu hisob raqam orqali olib boriladi. Kredit summasi bankning o‘z mablag‘lari 
hisobidan vakillik hisob raqami orqali to‘lab beriladi.
Respublikamizda qisqa muddatli kreditlash va umuman tijorat banklari 
tomonidan kredit berish “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi Qonunga asosan 
olib boriladi. Banklar tomonidan kredit berish kreditlashning asosiy tamoyillari 
asosida amalga oshiriladi. Ular quyilagilardan iborat: 
➢ Kreditning maqsadliligi. 
➢ Kreditning ta’minlanganligi. 

---

➢ Kreditning muddatliligi. 
➢ Kreditning qaytarilishi. 
➢ Kreditning to‘lovliligi. 
Kreditning ushbu tamoyillari va mijozning balansi asosida moliyaviy ahvoli 
va kreditga layoqatliligi aniqlanib mijoz bilan bank o‘rtasida kredit shartnomasi 
tuziladi. 
Kredit shartnomasi huquqiy jihatdan bir qator xususiyatlarga ega. O‘zining 
huquqiy tabiatiga ko‘ra kredit shartnomasi tomonlarning maqsadlarini va shu 
maqsadlarning amalga oshishini birlashtiradi. Maqsad sifatida kredit shartnomasi 
bankning ma’lum shartlar asosida ssuda berish roziligi va qarz oluvchining uni 
ma’lum davrdan so‘ng qaytarib berishga tayyorligini aks ettiradi. Maqsadlarning 
bajarilishi sifatida kredit shartnomasi ssuda berish va to‘lash bo‘yicha aniq harakatni 
ko‘zda tutadi. Mijozning ssudani qaytarish bo‘yicha majburiyatlari shartnomani 
imzolashdan oldin amalga oshirilgan bo‘lsa ham, faqatgina ssuda olingandan so‘ng 
paydo bo‘ladi. Kredit shartnomasi, shuningdek kredit bitimining iqtisodiy shartlarini 
tartibga soladi. U bir tomondan mijoz talabining to‘laroq hisobini, ikkinchi 
tomondan esa, bankni kredit riskidan saqlashning muvofiq mexanizmini ta’minlab 
beradi. 
Har bir kredit shartnomasida uning predmetini aniqlovchi punkt bo‘ladi. 
Lekin uning tarkibi mijozlar talabiga qarab turlicha bo‘lishi mumkin. 
Kredit shartnomasi qarz shartnomasining bir turi hisoblansada, u qarz 
shartnomasidan farq qiladi. Bu farqni quyidagi jadvalda ko‘rish mumkin.