Reja tijorat banklari kredit siyosati va uning zarurligi

Kredit shartnomalarini qo‘llash bo‘yicha xorijiy mamlakatlar tajribasi. 
 
Xorijiy banklar o‘zlarining kredit shartnomalarini qo‘llashning boy tajribasiga 
egadirlar. Uni o‘rganish O‘zbekiston Respublikasi uchun katta amaliy ahamiyatga 

---

egadir. Turli mamlakatlarda tuziladigan kredit shartnomalarining asosiy 
xususiyatlari bo‘lib, quyidagilar hisoblanadi: 
- huquqiy madaniyatning yuqori darajasi; 
- kredit bitimi shartlarining batafsil xarakteri; 
- kredit shartnomalari shakllarining tiplashganligi; 
YAponiyada kredit shartnomalar tuzish va ularni amalga oshirish sohasida 
bank yuristlari har doim advokat kontoralari bilan aloqa qiladilar va qiyin yuridik 
savollarga javob topadilar. Bank yuristlari bank xodimlarni yuridik jihatdan doimiy 
tarzda o‘qitib turadilar. 
AQSHda eng batafsil kredit shartnomasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 
- mijoz haqida umumiy ma’lumotlar; 
- tuzilayotgan kredit bitimining asosiy parametrlari, summa, 
muddat va maqsadi; 
- tasdiqlangan shartlar; 
- inkor etiladigan shartlar; 
- ssudalarni to‘lash kafolatlari; 
- shartnoma shartlarini bajarmaganlik uchun jazo choralari; 
- to‘lovga layoqatsiz va bankrot deb e’lon qilish me’zonlari; 
- bankka qarzni to‘lamagan taqdirdagi bank huquqlari. 
Germaniyada bir tizimdagi banklar uchun (xususiy, jamg‘arma,…) umumiy 
kredit shartlari o‘rnatiladi. O‘onunlar bilan birgalikda ular kredit operatsiyalarining 
asosini tashkil etadi. Umumiy kredit shartlari mijozlarga etkaziladi, kredit 
shartnomasida ular takrorlanmaydi, faqat qarz oluvchi unga rozi bo‘lgan punkt 
yoziladi. Germaniyada kredit shartnomalari erkinlashgan xarakterga ega. 
Kredit shartnomasining tipik shaklida quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘ladi: 
- tomonlarning to‘liq nomlari va manzillari; 
- olingan va olinayotgan kreditlar to‘g‘risida to‘liq ma’lumotlar; 
- yangi kreditning maqsadi; 
- yangi kreditning shartlari; 
- kredit uchun hisoblangan va undiriladigan foizlar summasini 
hisoblash tartibi; 
- kredit qaytarilishining kafolati; 
- boshqa shartlar; 
- ma’sul shaxslarning muhrlar bilan tasdiqlangan imzolari. 
Germaniyada bank va korxona o‘rtasida kredit shartnomasi 3 bosqichda 
tuziladi: 
- mijoz tomonidan kredit shartnomasi tarkibining shakllantirilishi; 
- uning bank tomonidan ko‘rib chiqilishi va xulosa berilishi; 
- kredit shartnomasini imzolash. 
Kredit muassasasi 
Taklif ishlab chiqarish to‘g‘risida 
iltimos 
Qarz oluvchi 
Kredit va’dasi 

---

Kredit berish majburiyati, 
agar qarz oluvchi kreditga 
layoqatliligi yomonlashsa 
Rozilik imzolangan shartnomani 
muddatidan qaytarish 
Kredit olganda asosiy 
qarzni to‘lash uchun 
kelishilgan komissiya, 
foiz va to‘lovlarni to‘lash 
majburiyati 
1. Dastlabki sharnoma 
Kredit berish 
Kreditno ssuda schyot yoki kredit 
liniyasi ochib berish 
Ta’minot berish, kreditni 
ishlatish 
Kreditni ishlatish 
2. Asosiy kredit 
Foizlarni to‘lash va asosiy qarzni to‘lashga oid to‘lovlar 
Germaniyadakredit shartnomasini tuzish sxemasi. 
Banlarda kredit arizasini ko‘rib chiqishning majburiyligi kredit shartnomasini 
tuzishning huquqiy asoslanganligi garovidir. 
Xorijiy davlatlarda nafaqat kredit bitimini, balki mijozni o‘zini ham chuqur 
o‘rganish uning kredit riski omillariga doir majburiyatlarini aniqlashtirishga yordam 
beradi. SHuning uchun mijozning majburiyatlariga bag‘ishlangan kredit 
shartnomasining bo‘limi tarkibiga har bir ssudani qaytib kelishiga qaratilgan aniq 
iqtisodiy va huquqiy shartlari kiritilgan.