Ruwxiyliq tiykarlarin woqitiw metodikasi kk

Tayanish tu`sinikler: Ruwxiyliq tiykarlari kursinin` du`zilisi, oqitiwshig`a qoyilatugin 
talap,biliw iskerligi, ilimiy-izertlew metodlari, ilimiy gipoteza, mashqalali sabaq
Qadag`alaw ushin sorawlar: 
1. Okitiw metodlari degende nenii tu`sinesiz?
2. Oqitiw metodlarinin` tu`rlerin aytip berin`.
3. Qanday awizeki okitiw metodlari qollaniladi?
4. Oqitiwshinin` individual qa`biletleri. 
5. Innovatsiyaliq iskerlikke bolg`an za`ru`rlikti an`law.
6. Biliw ha`m okiw iskerligi degende nenii tu`sinesiz?
7. U`yreniw metodlari. 
8. Metodlardin` sub`ektiv aspektleri qanday?
9. Oqitiw metodlari klassifikatsiyasi 
A`debiyatlar 
S.Otamurodov va boshqalar. Ma`naviyat asoslari. T., 2002 

---

30 
Yusupov. Inson kamolotining ma`naviy asoslari. T., 1998 
R.Mavlonova «Pedagogika». T., O`qituvchi, T., 2001
S.Nosirxijaev, M.Lafasov, M.Zaripov. «Ma`naviyat asoslari». 
R.J. Ishmuhammedov. «Innovatsion texnologiyalar yordamida ta`lim samaradorligini 
oshirish yo`llari». T., 2004 yil. 
Azizxo`jaeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. T., O`zbekiston 
yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg`armasi nashriyoti, 2006 

---

31 
5 -§. «Ruwxiyliq tiykarlari»nin` mazmuni ha`m du`zilisi 
Joba 
1. Ruwxiyliq tiykarlarin oqitiw metodikasinin` oqitiw mazmuni, onin` quram bolekleri. 
2. Ruwxiyliq tiykarlari pa`ninin` bag`darlamasi 
3. Ruwxiyliq tiykarlari boyinsha tayarlang`an sabaqliqlar, oqiw qollanbalari
G`a`rezsizlik jillarinda ruwxiy-ag`artiwshiliq ja`ne de ku`sheytiwge u`lken a`hmiyet 
berildi. Atap aytqanda, Prezidentimizdin` 1994-jil 23-aprel`de «Ruwxiyliq ha`m ag`artiwshiliq 
ja`miyetlik orayin du`ziw haqqinda»g`i, 1996-jil 9-sentyabr`de «Ruwxiyliq ha`m ag`artiwshiliq 
orayi iskerligin ja`nede jetilistiriw ha`m na`tiyjeliligin arttiriw haqqinda»g`i pa`rmani shiqti.
1998-jil 24-iyul`de O`zbekstan Respublikasi Ministrler Kabinetinin` «Ruwxiy ha`m 
ag`artiwshiliq reformalarin ja`nede teren`lestiriw ha`m onin` na`tiyjeliligin arttiriw shara-ilajlari 
haqkinda»g`i arnawli qarari qa`bil etildi. 
1999-jill 3-sentyabr`de Respublika «Ruwxiyliq ha`m ag`artiwshiliq ken`esin qollap-
quwatlaw haqqinda»g`i Prezident pa`rmani shiqti.
Usi hu`jjetlerge bina`a`n Respublika JOABM 1997-jildan baslap joqari oqiw orinlarinda 
«Ruwxiyliq ha`m ag`artiwshiliq tiykarlari» kursin oqitiw haqqinda qarar qabil etti ha`m 
da`slepki oqiw bag`darlamalarin jaratti.
«Ruwxiyliq tiykarlari» pa`ninen akademiyalik litsey ha`m ka`sip-o`ner kolledjleri ushin 
1999-jili tayarlang`an oqiw bagdarlamasi sinaqtan o`tkizildi. Usi bag`darlama tiykarinda aktual 
waziypani a`mlge asiriw jolinda 2002-jili alg`ashqi reet «Ruwxiyliq tiykarlari» oqiw qollanbasi 
tayarlandi. Orta uliwma bilim beriwshi mektepler ushin «Milliy g`a`rezsizlik ideyasi ha`m 
ruwxiyliq tiykarlari» oqiw bag`darlamasi ha`m oqiw qollanbasi jaratildi. Oqiw bag`darlamalari 
2003-jili jetilistirildi. Orinlardan tu`sken usinislar inabatqa alinip, oqiw qollanba sabaqliqqa 
aylandirildi.
Sabaqliq Shig`is, atap aytqanda Orayliq Aziya ilim-biliminin` rawajlaniw tariyxina 
baylanisli derekler, Prezident I.A.Karimov shig`armalari, bayanatlari ha`mde usi tema boyinsha 
bildirilgen pikirleri tiykarinda tayarlandi ha`m olar ha`r ta`repleme analizlendi. 
Ma`mleketimizdin` akademiyaliq litsey ha`m ka`sip-o`ner kolledjlerinde tayarlanip atirg`an
qa`nigelerin tek ka`siplik ko`z-qarastan emes, ba`lkim olardin` du`n`yag`a ko`z-qarasi, 
ruwxiylig`i, siyasiy jetikligi, moralliq ba`rkamallig`i ha`m sotsialliq iskerligi jaqlarin da esapqa 
alg`an halda qa`liplestiriw og`ada a`hmiyetli waziypa bolip tabiladi. Bull boyinsha 
juwapkershilik oqitiwshilar moynina ju`klenedi.
«Ruwxiylik tiykarlari» pa`nin oqitiw metodikasinin tiykarg`i maqseti ta`lim protsessinde:
-interaktiv metodlar; 
-innovatsiyaliq texnologiyalar; 
-pedagogikaliq ha`m informatsiyaliq texnologiyalardi oqiw protsessinde qollaniwg`a 
bolg`an qizig`iwshiliq, itibar ku`nnen-ku`nge ku`sheyip baratirg`anin esapqa alg`an ta`limde 
oqiwshi-talabalar iyelep atirg`an bilimlerdi o`zleri izlep tabiwina, o`z betinshe u`yrenip 
analizlewine, ha`tteki juwmaqlardi da o`zleri keotirip shigariwina u`yretiw bolip tabiladi. 
Okitiwshi ta`lim protsessinde shaxstin` rawajlandiriwi, qa`liplestiriwi, bilim aliwi ha`m 
ta`rbiyalaniwina sha`rayat jaratadi ha`m sonin` menen bir qatarda basqariwshiliq-
bag`darlawshiliq funktsiyalarin atqaradi.
«Ruwxiyliq tiykarlari» pa`nin oqitiw da`wir talabi bolip, ol pu`tkilley jan`a pa`n. Onda 
a`dep-ikramliliqqa baylanisli bilim ha`m tu`sinikler ta`lim beriwdin` a`piwayidan kuramalig`i 
qarap bariw printsipine, u`zliksizlik ha`m izshillik qag`iydalarina a`mel qilg`an halda temalardi 
oqitiwda oqiwshilardin` jasi, bilim ha`m ko`nlikpelerin, psixologiyaliq jag`daylarin esapqa, 
itibarg`a aladi.

---

32 
Ma`mleketimizde ruwxiy-ag`artiwshiliq islerin a`melge asiriwda milliy ruwxiyliq ha`m 
onin` tiykarg`i ma`nis-mazmunin jaslar sanasina sin`diriwde to`mendegi waziypalardi orinlaw 
maqsetke muwapiq boladi: 
- ruwxiy-a`dep-ikramliliq jaqtan jetik insanlar ta`rbiyalawg`a itibardi ku`sheytiw; 
- milliy qa`driyatlardi toliq tiklew, usi tiykarda milliy maqtanish tuygilarin qa`liplestiriw; 
- O`zbekstannin` keleshegi ulli ma`mleket ekenligine isenim tuyg`ilarin ta`rbiyalaw; 
- Prezident pa`rmanlarina, nizamlar ha`m hu`kimet qararlarina sadiq boliw, qa`dirlew 
ha`mde olardi orinlaw
«Ruwxiyliq tiykarlari» oqiw pa`ninin` izshil kursi VII – klasstan baslanip, VIII-IX 
klasslarda dawam ettiriledi. Metodikaliq usinis Respublika ta`lim orayi «Ruwxiyliq» ma`seleleri 
boyinsha ilimiy ken`esinin` 2000-jil 2-iyun` ku`ngi jiynalisinda talqilanip, baspag`a usinis 
etilgen.  
Ruwxiyliq tiykarlari
Ruwxiyliq tiykarlari
Ruwxiyliq tiykarlari
Ruwxiyliq tiykarlari
Q/S 
Bap temalari 
Saat 
1 
Ruwxiyliq – insan qa`lbinin` quyashi. 
4 
2 
Ruwxiy jetiklik pa`ziyletleri 
10 
3 
Miynet – insan ruwxiylig`inin` bas faktori 
5 
4 
Shan`araq ruwxiylig`i 
8 
5 
Tuwiskanlar 
ha`m 
jakin 
adamlarg`a 
mu`na`sebet ruwxiylig`i 
6 
6 
Ta`kirarlaw 
2 
Ja`mi 
35 
Q/S 
Bap temalari 
Saat 
1 
Uliwmainsaniy qa`driyatlarg`a sadiqliq 
6 
2 
Xalqimizdin` ruwxiy miyrasin bekkemlew 
ha`m rawajlandiriw 
5 
3 
Bazar ekonomikasi ha`m ruwxiyliq 
6 
4 
Ziyanli a`detler – ruwxiyliq ziyankesleri 
8 
5 
Insan go`zzallig`i nede 
3 
6 
A`meliy sabaq 
3 
7 
Ta`kirarlaw 
2 
Ja`mi 
35 
Q/S 
Bab temalari 
Saat 
1 
Ma`nawiyat bloklari 
10 
2 
A`mir Temurdin` ruwxiy u`gitleri 
5 
3 
G`a`rezsiz jurtimiz keleshek tarbiyasi 
5 

---

33 
4 
Ruwxiyliq – insan o`mirinin` negizi 
5 
5 
Keleshegi 
ulli 
ma`mleket 
perzentlerinin` 
ruwxiy kamalati
5 
6 
A`meliy sabaq 
3 
7 
Ta`kirarlaw 
2 
Ja`mi 
35 
Akademiyaliq litsey ha`m ka`sip-o`ner kolledjlerinde «Ruwxiyliq tiykarlari» bir qatar 
sotsialliq-gumanitar pa`nler mazmunin qamtip aladi ha`m olardin` predmetlerine qatnasli 
ma`selelerdi qamtip shig`adi.
Misali, «O`zbekstan tariyxi» ma`mleketimiz xalkinin` insaniyat rawajina, dun`ya 
tsivilizatsiyasina qosqan ulli u`lesin o`z talaplarinda baylanisli u`yretse, «Ruwxiyliq 
tiykarlari»nda bul ma`seleler tariyxiy sana, ruwxiy miyras ha`m qa`driyatlardin` qa`liplesiwi, 
olardin` ja`miyet ha`m shaxs turmisindag`i orni ko`z-qarasinan talkilanadi. A`debiyat bolsa 
ja`miyet ha`m ma`deniyat tariyxinin` ko`rkem jilnamasi bolip, insannin` turmis iskerliginin` 
barliq qirlarin, onin` ishki du`n`yasin su`wretlew arqali ruwxiy-ag`artiwshiliq aziq waziypasin 
o`teydi. 
Akademiyaliq litsey ha`m ka`sip-o`ner kolledjlerinde pa`nge 22 saat teoriyaliq, 18 saat 
a`meliy sabaq ko`leminde, ja`mi 40 saat ajiratilg`an.
Soatlar 
mikdori 
№
Temalar 
Teoriyaliq 
sabaqlar 
A`meliy 
yaki 
sinak 
sabaqlari 
Ja`
mi 
1
Kirisiw. «Ruwxiyliq tiykarlari» 
pa`ninin` predmeti, tu`sinikleri ha`m 
quram bo`lekleri 
2 
2 
4 
2
Ruwxiy 
miyras, 
qadriyatlar 
Ruwxiyliq negizleri 
2 
2 
4 
3
Islam 
dini 
ha`m 
tasavvuf 
ta`liymatinda ruwxiy ba`rkamal insandi 
ta`rbiyalaw ideyasi 
2 
2 
4 
4
Shaxs 
ruwxiylig`inin` 
zahiriy 
(sirtqi) ha`m batiniy (ishki) belgileri, 
olardin` go`zzalliq penen mu`na`sebeti 
2 
2 
4 
5
Ja`miyettin` siyasiy, ekonomikaliq 
turmisinda ruwxiyliqtin` orni 
2 
2 
4 
6
Ruwxiyliq ha`m ag`artiwshiliq. 
Bilim aliw ha`m ka`sip-o`ner iyelew 
ruwxiy joqarilaw belgisi 
2 
1 
3 
7
Insanpa`rwarliq, watanpa`rwarliq 
shaxs ruwxiylig`inin` ajiralmas bo`legi 
2 
2 
4 

---

34 
8
Ta`biyatti 
asiraw 
insan 
ruwxiylig`inin` a`hmiyetli belgisi 
2 
1 
3 
9
Ma`ha`lle ha`m shan`araq shaxs 
ruwxiylig`i qa`liplesiwinin` tayanishi 
2 
1 
3 
1
0 
Milliy u`rp-a`detler, da`stu`rler 
ha`m ma`resimler – ruwxiyliq aynasi 
2 
1 
3 
1
1 
Juwmaq. 
G`a`rezsizlikti 
bekkemlew ha`m ma`mleket rawajinda 
juwapkershilikti 
seziniw 
jaslardin` 
joqari ruwxiy parizi 
2 
2 
4 
Ja`mi 
22 
18 
40
Ha`r bir sabaq pikir talasi, soraw-juwap, sa`wbet yaki ushirasiw, bayram ta`rizinde 
o`tkizilse, maqsetke muwapiq boladi. 
Bul isler a`weli a`debiyatlardi duris tan`lap aliwg`a oqitiwshidan do`retiwshilikti ha`m 
pikir shen`berinin` ken`ligin, sabir-taqaat, pidayiliqti talap etedi. Sonda g`ana go`zlengen 
maqsetke erisip, ruwxiy jetik, fizikaliq salamat ba`rkamal a`wlad er jetedi.