S. B. Abbasov cho`llanish muammolari

CHO`LLANISH 
 
Tabiiy omillar 
 
Antropogen omillar 
Geologik
Zoogen
Gidrogen
Fitogen
Iqlim
Iqtisodiy 
Sotsial 
Chorva tuyog`i ortishi 
Tog`-kon sanoati 
Geologik qidiruv 
ishlari 
Harbiy 
Huquqiy 
1-chizma. Cho`llanishni vujudga keltiruvchi omillar 

---

57 
Hozirgi kunda cho`l yaylovlari holatini tabiatni muhofaza qilish 
davlat 
qo`mitasining 
ma’lumotlari 
bo`yicha 
Qizilqum 
yaylovlarining 7,3 mln. gektari yoki 40,7% i cho`llanishga 
uchragan. Jumladan, Navoiy viloyatida – 4,1 mln.ga (43,8%), 
Qoraqalpog`iston Respublikasida – 1,5 mln.ga (43,4%), Buxoro 
viloyatida – 1,2 mln.ga (37,6%). Yaylovlarning cho`llanishi 
oqibatida ularning ozuqa hosildorligi ham oxirgi 5 yil davomida 
ancha pasayib – 2,4 s/ga dan 1,8 s/ga ga (21%) ketgan. Viloyatlar 
bo`yicha 
yaylovlar 
hosildorligi 
quyidagicha 
pasaygan: 
Qoraqalpog`iston Respublikasida – 27%, Buxoro viloyatida -18,5%, 
Navoiy viloyatida – 26,5% (Hayitboyev, 1999). Shunday qilib 
Qizilqum cho`lining hozirgi bosqichidagi barcha geotizimlarning 
dinamik o`zgarishi, tadrijiy rivojlanishi va yuz berayotgan 
cho`llanish jarayonlari hamda vujudga kelgan keskin geoekologik 
vaziyatlar ikki guruh omillar ta’sirida sodir bo`lmoqda. Bular o`zaro 
integrallashgan holda barcha geotizimlarga ta’sir etuvchi tabiiy va 
antropogen omillar guruhidir. 
Nazorat savollari: 
1.Cho`llanish jarayonining arid mintaqalarga xosligini tushuntirib 
bering. 
2.Cho`llanishni vujudga keltiruvchi tabiiy va antropgen omillarni 
sanab o`ting. 
3.O`rta Osiyo hududlarini cho`llanishga moyillik sabablarini 
tushuntiring. 
4.O`rta Osiyoda cho`llanishni rivojlanitiruvchi asosiy omillarni 
ko`rsating.