213
His-hayajon ohangi bilan aytilgan darak, so‗roq, buyruq shaklidagi gaplar
his-
hayajon gaplar (undov gaplar) sanaladi. Masalan:
Ey Vatan! Polvonlaring bor
bo„lsin! Uyg„oq bo„lsin! (Y. Eshbek)
His-hayajon gaplarda ko‗pincha
qancha, naqadar, shunchalar, qanday so‗zlari
hamda undov so‗zlar ishtirok etadi yoki kesim gapning oldida keladi. Masalan:
Oh,
naqadar go„zal ona tabiat!
Yozuvda his-hayajon gaplar oxiriga undov (!) belgisi qo‗yiladi. Agar so‗roq
gap
his-hayajon bilan aytilsa, oldin so‗roq belgisi, undan so‗ng
undov belgisi
ishlatiladi. Masalan:
Chiqmaysizmi?!
Hech
qanday his-hayajonsiz, oddiy ohang
bilan bayon qilingan darak, soʻroq,
buyruq gaplar
his-hayajonsiz gaplar hisoblanadi. Masalan:
Dars boshlandi.
Kitobingni oʻqi.
5-misol.
1) Iya, o‗g‗lim a‘lochi derdingiz, xati shumi hali?!
(Hakim Nazir) 2) Barakali
mehnatdan so‗ng rohatlanib dam olish qanday zavqli! 3) O,
qoyilman, shuniyam
hisobga oldingizmi?!
(Oybek) 4) Ipak qurticha g‗ayrating yo‗qmi?!
(Navoiy)
Gapning his-hayajonning ishtirokiga koʻra turlari
His-hayajonsiz gaplar
His-hayajonli (undov) gaplar
1
Darak gaplar
Ertaga
maktabimizga
shoirlar keladi.
1
Darak gaplar
Ertaga maktabimizga
shoirlar keladi!
2
Soʻroq
gaplar
Qachon
Samarqandga
boramiz?
2
Soʻroq
gaplar
Qachon Samarqandga
boramiz?!
Do'stlaringiz bilan baham: 
