Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

undan el-u yurt bezor. 5. Shunga ishonchim komilki, qasd qilganlar, albatta, past 
bo‗ladi. (Shuhrat) 6. Nima ro‗zg‗orga kerak bo‗lsa, dadam o„shani bozordan 
keltiraverar edi. (Oybek) 
Ba‘zan bosh gapning toʻldiruvchisi vazifasidagi koʻrsatish olmoshi 
qoʻllanmasligi mumkin, ammo uning oʻrni bilinib turadi. Masalan:
1. Bilingki, jim turib salomat boʻlish gapirib malomatga qolishdan afzal. – 
Shuni bilingki, jim turib salomat boʻlish gapirib malomatga qolishdan afzal.
 
2. Kimki xalqqa xiyonat qilsa, tarix va millat kechirmaydi. – Kimki xalqqa 
xiyonat qilsa, uni tarix va millat kechirmaydi. 
ANIQLOVCHI ERGASH GAPLI QO„SHMA GAPLAR 
Bosh gap tarkibida aniqlovchi vazifasida qoʻllangan koʻrsatish olmoshining 
ma‘nosini izohlab keluvchi ergash gapga aniqlovchi ergash gap deyiladi.
Aniqlovchi ergash gap bosh gapga nisbiy soʻzlar (qaysi – shu, qanday – 
shunday, qanaqa – shunaqa, kimning – uning) yoki bosh gap kesimi tarkibidagi -ki 
yuklamasi yordamida bogʻlanadi. 
Ergash gapni bosh gap tarkibida aniqlovchi vazifasida qoʻllangan koʻrsatish 
olmoshining oʻrniga qoʻyish orqali sodda gapga aylantirish mumkin boʻladi. 

---

278 
 
12-misol. Bosh gap tarkibida aniqlovchi vazifasida qoʻllangan olmosh ajratib 
koʻrsatilgan. 
1. Sevgi shunday navbahorki, u tikondan gul qilur. 2. Shunday odamlar borki, 
kelajakni oldindan bashorat qiladilar. 3. Katta arava qaysi yoʻldan yursa, kichik arava 
ham xuddi shu yoʻldan yuradi. 4. Kim yalqov boʻlsa, uning qoʻlida obod yer ham 
xarob boʻladi. 5. Kimki qanoat qilsa, uning yaxshi-yomon bilan ishi bo‗lmaydi. (A. 
Qayumov) 6. Biz shunday kutubxona bino qilaylikki, butun el qoshida manzur va 
mo‗tabar bo‗lsin. (Oybek) 
 
Ba‘zan bosh gapning aniqlovchisi vazifasidagi koʻrsatish olmoshi 
qoʻllanmasligi mumkin, ammo uning oʻrni bilinib turadi. Masalan:
1. Kim birovlarga yaxshilik qilsa, obroʻyi baland boʻladi. – Kim birovlarga 
yaxshilik qilsa, uning obroʻyi baland boʻladi.