Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Fe‟l yasalishi jarayonida roʻy beradigan ayrim fonetik hodisalar 
№ Qoʻshimcha 
Fonetik hodisa turi 
1 
-la 
a) tovush tushishi: yigʻi + la = yigʻla; 
b) tovush almashishi: ong + la = angla; 
d) tovush ortishi: ega + la = egalla. 
2 
-a 
a) tovush tushishi: oʻyin + a = oʻyna, qiyin + a = qiyna; 
b) tovush almashishi: son + a = sana, ot + a = ata, yosh + a = 
yasha; 
3 
-ay 
a) tovush tushishi: ulugʻ + ay = ulgʻay, past + ay = pasay, sust + 
ay = susay; 
b) tovush almashishi: sariq + ay = sargʻay. 
4 
-ar 
a) tovush tushishi: qizil + ar = qizar; 
b) tovush almashishi: yosh + ar = yashar. 
5 
-illa 
a) tovush almashishi: gup + illa = gupulla, shov + illa = shovulla. 
Fe‘l yasovchi -la, -a, -ay, -ar kabi qoʻshimchalar ta‘sirida asosda fonetik 
hodisalar yuz bersa, -illa qoʻshimchasi qoʻshilganda esa qoʻshimchaning oʻzida 
fonetik hodisa roʻy beradi. 
Fe‘l yasalishining ikkinchi usuli soʻzlarni bir-biriga qoʻshib (kompozitsiya 
usuli bilan) fe‘l yasashdir. Bunday usul bilan qoʻshma fe‘llar hosil boʻladi.
Kompozitsiya usuli bilan yasalgan qoʻshma fe‘llarning tarkibi ikki xil boʻladi: 
1) ot + fe‟l tarkibli qoʻshma fe‟llar. 
Bunday qoʻshma fe‘llar fe‘ldan boshqa soʻz turkumlari (ot, sifat, son, ravish, 
olmosh, undov, taqlid, modal soʻzlar)ga qil, et, boʻl, ayla kabi fe‘llarni qoʻshishdan 
hosil qilinadi. Masalan: javob bermoq, dars qilmoq, bayon etmoq, tinch boʻlmoq, tez 
boʻlmoq, sen demoq, dod solmoq, oh urmoq, taq etmoq, yoʻq qilmoq, bor boʻlmoq. 
Ot + fe‘l tarkibli qoʻshma fe‘llar shaklan soʻz birikmalariga oʻxshaydi. Ularni 
bir-biridan farqlash lozim. 
Ot + fe‟l tipidagi qoʻshma fe‟l va soʻz birikmasining farqlanishi 
1 
Oʻxshash 
xususiyatlari 
Ot + fe‘l tarkibli qoʻshma fe‘llar va soʻz birikmalari nutqda 
oʻxshash shaklda kelishi mumkin. Masalan:
1) Sanobar yangi daftar oldi. – daftar oldi soʻz birikmasi. 
2) Sanobar bergan savoliga javob oldi. – javob oldi qoʻshma 
fe‘l.