Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

ERGASHGAN QO„SHMA GAPLARNING SODDA 
GAPLAR BILAN MA‟NODOSHLIGI 
Tarkibida ko‗rsatish olmoshi mavjud bo‗lgan ergashgan qo‗shma gaplar 
tegishli sodda gaplar bilan ma‘nodosh bo‗la oladi. Ergash gapni bosh gap tarkibida 
tegishli ko‗rsatish olmoshi bilan ifodalangan gap bo‗lagi o‗rniga qo‗yish orqali sodda 
gapga aylantirish mumkin. Masalan: 1. Kim ko„p o„qisa, u ko„p biladi. // Ko„p 
o„qigan ko„p biladi. 2. Shuni bilingki, kengga keng, torga tor dunyo. // Dunyoning 
kengga keng, torga torligini bilib oling. 
Tarkibida koʻrsatish olmoshi mavjud boʻlgan ergashgan qoʻshma gap sodda 
gapga aylantirilayotganda bosh gap qismidagi koʻrsatish olmoshi qanday kelishik 
shaklida va qaysi gap boʻlagi vazifasida boʻlsa, ergash gap ham uning oʻrniga xuddi 
shu kelishik shaklida va gap boʻlagi vazifasida qoʻyiladi. Masalan: Shuni sezdimki, 
oila a‟zolari bir-biri bilan juda ittifoq ekan. Ushbu ergashgan qoʻshma gapning bosh 
gapidagi koʻrsatish olmoshi (shuni) tushum kelishigi shaklida boʻlib, vositasiz 
toʻldiruvchi vazifasini bajargan, demak, ergashgan qoʻshma gapni sodda gapga 
aylantirish uchun ergash gapni ham tushum kelishi shaklida va vositasiz toʻldiruvchi 
vazifasida oʻsha olmoshning oʻrniga qoʻyamiz: Shuni sezdimki, oila a‟zolari bir-biri 
bilan juda ittifoq ekan. – Oila a’zolari bir-biri bilan juda ittifoq ekanligini sezdim. 
Bunda butun ergash gap birgina vositasiz toʻldiruvchi vazifasini bajarib keladi. 

---

274 
№ 
Ergashgan qoʻshma gap 
Sodda gap 
1 
Shunga xursandmizki, bolalar o‗z 
yo‗lini topib ketishdi. 
Bolalar 
o„z 
yo„lini 
topib 
ketishganiga xursandmiz. 
2