Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

 
2. Odamlar borki, suhbatlashib bahra olasan. – Shunday odamlar borki, 
suhbatlashib bahra olasan. 
 
HAVOLA BOʻLAKLI QOʻSHMA GAPLAR 
Ergashgan qoʻshma gaplarning shunday turi borki, ularda bosh gap tarkibidagi 
ma‘lum bolak ergash gapga ishora (havola) qilib turadi. Qoʻshma gap tarkibida faqat 
ergash gapgina bosh gapga ma‘lum bogʻlovchi vositalar yordamida bogʻlanib 
qolmaydi. Koʻpincha bosh gap tarkibida ham ergash gapni taqozo etadigan, uning 
mavjud boʻlishiga ishora (havola) qiladigan koʻrsatish olmoshlari ishtirok etadi. 
Ergash gap oʻsha olmoshning(ya‘ni ergash gapga ishora (havola) qilayotgan 
olmoshning) ma‘nosini izohlaydi, uning ma‘nosiga teng keladi. 
Havola boʻlaklar – bosh gap tarkibida qoʻllangan va ergash gapga ishora 
(havola) qiluvchi koʻrsatish olmoshlaridir. 
Masalan:
1. Hunar shunday otdirki, u mingan kishini rohat va e‟tibor manziliga 
yetkazadi. 
 
2. Kimning himmati baland boʻlsa, uning qadr-qimmati ham baland boʻladi.
Yuqoridagi ergashgan qoʻshma gaplarning bosh gaplari tarkibida qoʻllangan 
shunday, uning kabi koʻrsatish olmoshlari ergash gapga ishora (havola) qiladi va 
havola boʻlaklar sanaladi. Bunday boʻlakli gaplar havola boʻlakli qoʻshma gaplar 
deyiladi.
Nisbiy soʻzlar va -ki yuklamasi yordamida bogʻlangan va bosh gap qismida 
koʻrsatish olmoshlari (havola boʻlaklar) qatnashgan ergashgan qoʻshma gaplar havola 
boʻlakli qoʻshma gaplar deyiladi. 
Havola boʻlakli qoʻshma gaplarning tarkibi 
Ergash gap 
Bogʻlovchi vosita 
Misollar 
1 
Nisbiy soʻzli 
ergash gaplar 
nisbiy soʻzlar (kim – u, 
nima – shu); 
-sa shart mayli 
qoʻshimchasi 
1. Kim baxil boʻlsa, uning kosasi 
oqarmaydi.
2. Nimani niyat qilgan boʻlsangiz, 
unga 
erishish 
uchun 
astoydil 

---

279 
harakat qiling.