Samarqand davlat universiteti yusupov r. K. Ijtimoiy ishga kirish

 
2 - MAVZU: IJTIMOIY ISH VA YORDAM KO‘RSATISH 
KASB SIFATIDA. 
Reja: 
2.1. Ijtimoiy ish ijtimoiy hodisa sifatida. 
2.2. Ijtimoiy ishchi faoliyatining mazmuni. 
2.3. Ijtimoiy ishga turdosh tashkilotlar va ularning faoliyati. 
2.4. Ijtimoiy soha xodimlarini ijtimoiy muhofaza qilishda 
Xalqaro mehnat tashkilotining o‘rni. 
Ijtimoiy ish ijtimoiy hodisa sifatida. Yurtimizda mustaqillik 
tufayli barcha sohada bo‘lgani kabi ijtimoiy ish sohasida ham keng 
ko‘lamli islohotlar olib borilmoqda. Ijtimoiy ish kasbi xodimlari 
tomonidan ham fuqarolik jamiyati qurish yo‘lidan borayotgan 
O‘zbekistonda inson omili eng oliy qadriyat deb baholanib, uning 
huquq va manfaatlarini himoyalash davlat siyosatining ustuvor 
yo‘nalishi sifatida e’tirof etishmoqda. Darhaqiqat, O‘zbekistonda olib 
borilayotgan ijtimoiy siyosatning asosini ijtimoiy ish tashkil etadi. 
O‘zbekistonda aholini ijtimoiy himoya qilish barcha yillar davomida 
iqtisodiy islohotlar dasturida uzluksiz ustuvor yo‘nalishlardan biri 
hisoblanadi, ya’ni islohotlarning barcha bosqichlarida eng muhim 
hisoblanadigan vazifalar qatoriga kiradi.
Mamlakatda ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyoti barpo 
qilishda davlat tomonidan kuchli ijtimoiy himoya siyosati olib 
borilmoqda. Kuchli ijtimoiy siyosat O‘zbekistonning o‘z istiqlol va 
taraqqiyot yo‘lining yetakchi tamoyillaridan biri hisoblanadi. “Fuqarolik 
jamiyati institutlarining yanada rivojlanishiga erishish, amalga 
oshirilayotgan islohotlarimizning ochiq-oshkoraligi va samaradorligini 
taminlashda, ularning rolini kuchaytirishda “Ijtimoiy sheriklik 
to‘g‘risida”gi Qonunning qabul qilinishi muhim ahamiyat kasb etadi. 
Ushbu qonunda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish dasturlarini amalga 
oshirish, gumanitar muammolarni hal etish, mamlakatimiz aholisi turli 
qatlamlarining huquq va erkinliklari, manfaatlarini himoya qilishda 
nodavlat notijorat tashkilotlarning davlat tuzilmalari bilan o‘zaro 

---

24 
munosabatlaridagi aniq chegaralarni belgilash va tashkiliy-huquqiy 
mexanizmlarni takomillashtirish kabi masalalar bo‘yicha huquqiy 
normalar ko‘zda tutilgan. 
Jumladan, inson huquqlarini himoyalash bo‘yicha ijtimoiy ish
xodimining o‘rnini tadqiq etish dolzarbligi quyidagilar bilan ham 
izohlanadi: 
Birinchidan, qadimdan ijtimoiy soha har bir millatning o‘ziga xos 
urf-odati, mentaliteti, qadriyatlari asosida rivojlanib kelgan. Ayniqsa, bu 
azaliy qadriyat sifatida xalqimiz orasida ming yillardan buyon davom 
etib keladi. Albatta, har bir millatning o‘ziga xos turmush tarzi, qoidalari 
mavjud bo‘lib, uning ma’naviyatining asosiy o‘zagini tashkil etadi. 
Insoniyat jamiyati taraqqiyotida milliy qadriyatlar asosida, urf-odatlar 
bilan axloq-odob o‘rtasidagi munosabat, bir-biriga yordam, birodarlik 
asosida tuzilgan bo‘lib, bu turli ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi. Aynan 
bu kabi omillar ijtimoiy ish xodimi kasbiy - axloqiy fazilatlari sifatida 
e’tirof etiladi. 
Ikkinchidan, jahon xalqlari global muammolarini hisobga olib, 
ko‘pchilik fikrini qo‘llab-quvvatlagan holda ushbu ijtimoiy ish soha 
hujjatlarida huquqiy normalar o‘z ifodasini va mazmun mohiyatini 
topmoqligi zaruriy majburiyat deb tan olinadi. Ijtimoiy ish xodimlari 
Milliy assotsiatsiyasi ijtimoiy ish xodimi kasbini “insonlar, guruhlar 
yoki hamjamiyatlarga ijtimoiy faoliyatlari uchun imkoniyatlarni oshirish 
yoki tiklash masalasida va ushbu maqsadlarni bajarishda imkon beruvchi 
ijtimoiy sharoitlarni yaratishda ularga yordam ko‘rsatuvchi ijtimoiy 
faoliyat” deb ta’riflaganlar.
9
Ijtimoiy xizmat xodimining kasbi jahon 
andozalariga xos kasb bo‘lib, ayniqsa,bu kasb rivojlangan 
mamlakatlarda o‘zining ifodaviy ko‘rinishiga ega bo‘lgan zaruriy kasb 
sanaladi. Chunki har bir yordamga muhtoj inson kimdandir madad 
olishga chora izlaydi. Ana shu paytda ijtimoiy xizmat xodimining 
faoliyati zarur sanalib, insoniylik nuqtayi nazaridan yondoshiladi va 
yordamga muhtoj insonlarga o‘z ijtimoiy yordamini ko‘rsatadi. 
9
Ким Л., Исаева Д.,Таджиева С., Собирова Д. “Болалар ва оилалар билан ижтимоий иш 
амалиёти” курси бўйича хрестоматия. – Тошкент, - JAHON PRINT нашриёти. 2012йил. 6-
бет. 

---

25 
Uchinchidan, insonparvarlik tuyg‘ularini o‘zida mujassam etgan 
o‘zbek xalqi urf-odatlaridagi ko‘rinishlar va unsurlar ijtimoiy ishning 
ma’lum bir yo‘nalishini va tamoyillarini aks ettiradi, bugungi kunning 
talablariga javob beruvchi tamoyillarga uyg‘unlashib ketadi. 
Ajdodlarimiz o‘z nasllarini umumbashariy tuyg‘ular, Sharq falsafasi, 
milliy qadriyatlarimiz ruhida tarbiya qilib kelganlar. Ota-bobolarimiz 
asrlar davomida tilimizni, dinimizni va milliy urf-odatlarimizni asrab-
avaylab, ana shu ma’naviy-axloqiy mezonlar asosida sog‘lom avlodni 
voyaga etkazganlar. Bu bilan ular millat taraqqiyotiga, davlat 
mustahkamligiga va mamlakatning sivilizatsiya sari yo‘l tutishiga zamin 
yaratganlar. Yuqorida ta’kidlangan ishlarning bardavomligi ijtimoiy 
ishda yaqqol ko‘zga tashlanadi.
Ijtimoiy 
ish 
kasbi 
ijtimoiy 
o‘zgarishlarga, 
insoniy 
munosabatlardagi muammolarni hal etishga, shuningdek, odamlaring 
turmush farovonligini yaxshilash uchun imkoniyatlar va inson 
huquqlarini himoya qilishda erkinliklarni in’om etishga yordam beradi. 
Inson xulq-atvori va ijtimoiy tizimlar nazariyasidan foydalangan holda 
ijtimoiy ish atrof-muhit bilan hamkorlik qiluvchi odamlar mavjud 
bo‘lgan joylarda yuzaga keladi.
To‘rtinchidan, inson huquqlari va ijtimoiy adolat tamoyillari 
ijtimoiy ishning negizini tashkil qiladi. Ushbu ta’rif va izohlar keng 
axloqiy tamoyillar va inson huquqlari tamoyillari asosida ishlab 
chiqilgandir. Bugungi kunda ham inson huquqlarini himoya qilish, 
fuqarolarning huquqiy madaniyatini oshirish, har tomonlama sog‘lom, 
barkamol avlodnivoyaga yetkazish davr talabi sifatida jamiyatimiz 
diqqat markazida turibdi. Buning uchun, birinchi navbatda, bolalar 
huquqlarini himoyalash, ularga nisbatan ko‘rsatiladigan zulm, 
zo‘ravonliklarning oldini olish muhim ahammyat kasb etishini misol 
tariqasida ko‘rish mumkin. Chunki insonni shakllanishining bosh 
bo‘g‘ini bo‘lgan bolalik davri katta ijtimoiy ahamiyatga egadir.
Ijtimoiy siyosat tushunchasining mazmun - mohiyatiga e’tibor 
qaratsak, davlatning ijtimoiy siyosati mavjud aholining ijtimoiy 
himoyaga muhtoj qatlamlariga yordam ko‘rsatish va qo‘llab-quvvatlash, 
aholi bandligi va mehnatga oid munosabatlarni tartibga solish, ijtimoiy 

---

26 
demografik guruh sifatida yoshlar huquqlari kafolatlarini ta’minlash, 
xotin-qizlarning ijtimoiy faolligini oshirish, aholi turmush farovonligini 
ko’tarish, ta’lim va fan sohasidagi samarali islohotlarni amalga oshirish 
kabi jamiyat hayotidagi ustuvor vazifalarni qamrab oladi. Shu tufayli 
ijtimoiy ish ijtimoiy hodisa sifatida namoyon bo‘lishini davlatning 
“Ijtimoiy siyosati”da ham o‘zini ko‘rsatadi. “Ijtimoiy siyosat”-davlat 
siyosatining muhim tarkibiy qismi bo‘lib, ijtimoiy sohadagi barcha 
jarayonlarni tartibga soladi, shuningdek, inson omilining to‘la namoyon 
bo‘lishiga yordam beradigan va mujassam qiladigan jarayon. Demak, 
ijtimoiy siyosat keng ma’noda jamiyatning siyosiy tizimi, siyosiy hayoti, 
davlat hokimiyati, uning ichki va tashqi faoliyati, siyosiy tashkilotlar va 
harakatlarning hokimiyatga munosabati, uni boshqarishda siyosiy 
manfaatlarni amalga oshirishning ustuvor yo‘nalishlarini o‘zida ifoda 
etadi. Bugungi kunda jamiyatimiz ijtimoiy hayotida tobora o‘z o‘rnini 
topib borayotgan ijtimoiy ish kasbi egalari yurtimizda olib borilayotgan 
ijtimoiy siyosatni tashkil etuvchi asosiy kuch ekanligi yaqqol 
sezilmoqda. Natijada ijtimoiy ish ijtimoiy hodisa sifatida o‘z o‘rnini 
mustahkamlamoqda. Shuningdek bugungi kunning dolzarb masalasi
sifatida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoevning 2017 - 
yil 7 - fevraldagi PF-4947 sonli Farmoni bilan “O‘zbekiston 
Respublikasini 2017-2021 yillarda yanada rivojlantirishning usutvor 
yo‘nalishlari bo‘lgan “Harakatlar strategiyasi”dagi to‘rtinchi yo‘nalish - 
ijtimoiy sohalarni yanada rivojlanitirishning ustuvor yo‘nalishlarida 
belgilab berilgan vazifalar yaqqol misol bo‘la oladi.