Sapayeva, Z. J. G'Ulomova oziq-ovqat texnologiyasi asoslari

185




Turg‘un sovuq boiadigan hududlarda kagatlarda lavlagini muzlatiladi, bunda ildizmevalar to‘qimlaridagi biokimyoviy jarayonlar va mikroorganizmlar faoliyati to‘liq to‘xtaydi va nafas olish sodir bolmasligi tufayli ularni yo'qotishlarsiz uzoq muddat saqlash mumkin. Lavlagi kagatlarda muzlatilib, qalinligi 0,7 m dan kam boimagan qor qatlami bilan yopiladi, keyin zichlanadi va usti polietilen plyonka yoki somon va xashak bilan yopiladi. Ammo muzdan tushirilgandan keyin lavlagini darhol qayta ishlashga yuborish lozim.
Har bir shakar ishlab chiqarish korxonasida maxsus bolim (burakxona) mavjud boiib, unda ishlab chiqarishni to‘xtovsiz lavlagi bilan ta’minlash maqsadida 1-2 sutkaga moijallangan xomashyo zaxirasi tashkil qilinadi.

2. 
   §. SHAKAR ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI
   

Zamonaviy korxonalarda qollaniladigan namunaviy shakar ishlab chiqarish texnologik sxemasi 6.2-rasmda tasvirlangan. U quyidagi asosiy bosqichlarni qamrab oladi: lavlagi bolakchalari («strujka»)ni uzluksiz qandsizlashtirish, turp (jom)ni presslash, siqib olingan suvni diffuzion qurilmaga qaytarish; olingan diffuzion sharbatni ohak-uglekislotali tozalash, uch martali kristallizatsiya va III kristallizatsiya sariq shakarini affmitsiyalash.
Lavlagini ishlab chiqarishga tayyorlash. Lavlagini korxonaga yetkazish va aralashmalarni ajratish. Burakxonadan gidravlik transportyor bo'yicha suv bosimida harakatlanadigan lavlagi korxonaga yetkaziladi. Lavlagida 5 dan 15% gacha turli aralashmalar (poya, somon, qum, tosh) boiishi mumkin. Ular jihozlarning ishini yomonlashtiradi, ularning sinishiga olib keladi, diffuzion sharbat sifatini pasaytiradi va shakar chiqishini kamaytiradi. Shuning uchun aralashmalarni ajratishga katta e’tibor beriladi. Lavlagi gidravlik trasportyorda harakatlanishida qisman yuviladi va aralashmalar ajraladi. Bunda poya, qum va toshushlagichlar bilan jihozlangan gidravlik trasportyorlardan foydalaniladi. Ammo lavlagining yakunlovchi yuvilishi korxonaning yuvilish bolimida o‘rnatilgan yuvish mashinalari yordamida amalga oshiriladi. Buning uchun sutkada 1,51 lavlagini yuvish unumdorligiga ega KMZ-57M rusumli yuvish mashinalari qoilaniladi.
KMZ-57M rusumli yuvish mashinasi tog‘orasimon sig‘imdan iborat boiib, to‘siq bilan yuvish va olib tashlash ikki bolimga ajratilgan. Yuvish bolimida lavlagini yetkazish uchun shnek va lavlagini jadal aralashtirish va yuvish hamda loydan tozalash uchun kulachokli val o‘rnatilgan. Ma-