Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Gidrofob moddalardan suspenziyalar tayyorlash. gidrofob moddalar:
kuchli gidrofob xossasiga ega
kuchsiz gidrofob xossasiga ega moddalardir.
Gidrofob moddalardan turg‘un suspenziyalar tayyorlash uchun ularga stabilizator 
qo‘shish kerak. Stabilizatorning turi va miqdori stabillanayotgan dorivor moddaning xususiyati 
va gidrofoblik darajasiga bog‘liqdir. Gidrofil moddalar kuchsiz gidrofob xususiyatli 
(terpengidrat, fenilsalitsilat, streptotsid, norsulfazol, sulfodimezin, sulfodimetoksin) va kuchli 
gidrofob xususiyatli (kamfora, mentol, timol, sera) bo‘ladi. Suspenziyalarni tayyorlashda 
zarrachalarning yiriklashishi – agregatsiya xolatini -aytarish hamda uning bar-arorligini 
oshirish maqsadida stabilizatorlar qo‘shiladi. Bunda gidrofil kolloid xosil -iluvchi jelatoza, 
elimlar, shilimshiq, 1%li MS, natriy KMS va shunga o‘xshash moddalar -o‘llaniladi. Bular 
odatda gidrofob moddalarning yarmi yoki barobar miqdorda olinadi. Kamfora, mentol spirtda 
yaxshi erigani uchun ulardan suspenziyalar tayyorlashda spirtning 90 % ligi bilan (kerakli 
miqdor da) xovonchada eziladi, so‘ngra kamfora mentolga barobar miqdorda elim yoki jelatoza 
va bq. emulgatorlar qo‘shilib, aralashtiriladi va suv bilan yuvib, beriladigan shisha idishga 
o‘tkaziladi, so‘ngra jihozlanadi.
Endi kuchsiz gidrofob xossaga ega bo‘lgan terpingidrat suspenziyani tayyorlashni ko‘rib 
chiqamiz.
Oling: Terpengidrat 2.0
Natriy gidrokarbonat 2.0
Tozalangan suv 100 ml
A.B.B. 1 des. - 3 maxal ichilsin.
Hisoblash: Terpengidrat 2.0 g
Natriy gidrokarbonat eritmasidan (1:20) – 40ml
Tozalangan suv – 60 ml
Jelatoza 1.0 g
Umumiy hajm 100 ml
60 ml tozalangan suv va 40 ml 5% li natriy gidrokarbonatni o‘lchab olamiz. Hovonchaga 
2.0 g terpengidrat olib, 1 g jelatoza va 1.5 ml natriy gidrokarbonat eritmasidan (terpengidrat va 
jelatozaning yarmicha miqdorda) olib, bir xildagi massa xosil bo‘lguncha aralashtiramiz. Xosil 
bo‘lgan ―pulpa‖ning ustiga oz-ozdan natriy gidrokarbonat eritmasidan quyib, bemorga 
beriladigan idishga o‘tkazamiz. ―Ichishdan oldin chayqatilsin‖ yorlig‘i bilan jixozlab, bemorga 
beriladi.
Endi kuchli gidrofob xossaga ega bo‘lgan kamfora suspenziyani tayyorlashni ko‘rib 
chiqamiz.
Oling: Kamfora 1.0
Tozalangan suv 100 ml
A.B.B. 1 osh q. kuniga 3 maxal ichilsin.
Texnologiyasi: Xovonchada 1.0 g kamfora 1 ml 90 % li spirtda maydalaniladi. Ustiga 
1.0 g jelatoza va 0.5 ml suv qo‘shib , yaxshilab eziladi va oz-ozdan suv bilan bemorga 
beriladigan shisha idishga yuvib o‘tkaziladi. Tiqin bilan yopib, kerakli etiketkalar 
yopishtiriladi.

---

Oltingugurt kuchli gidrofob xususiyatga ega bo‘lgan moddadir. Lekin bunga aloxida 
stabilizator qo‘shiladi. CHunki xamma ishlatiladigan stabilizatorlar uning farmakologik 
xususiyatini pasaytiradi. 1 g oltingugurtga 0.1-0.2 g kaliyli sovun qo‘shiladi. Kalili sovun 
kislotalar, og‘ir metallar tuzlari bilan erimaydigan tuzlar xosil qiladi, shuning uchun agar 
retseptda oltingugurt bilan birga shunday moddalar yozilgan bo‘lsa, kaliyli sovun miqdori ikki 
barobar oshiriladi.(1 g ga 0.2-0.4 g stabilizator).
Oling: Oltingugurt 2.0
Glitserin 5.0
Tozalangan suv 100 ml
A.B.B. Sirtga -o‘llash uchun
Texnologiyasi: Xovonchada 2.0g oltingugurtni 1.0 g glitserin bilan eziladi va qolgan
glitserinni solib aralashtiriladi. Aralashmani oz-ozdan suv bilan yuvib, beriladigan idishga 
to‘liq o‘tkaziladi, so‘ngra 0.2-0.4 g meditsina sovuni qo‘shiladi va chayqatiladi. Tiqin bilan 
berkitilib, ―Sirtga qo‘llash uchun‖ va ―qo‘llashdan oldin chayqatilsin‖ kabi yorliqlar bilan 
jihozlab, bemorga beriladi
Suspenziyalarni kondensatsion usulda tayyorlash.