Щзбекистон Республикаси Олий ва щрта махсус таoлим

 
6-LABORATORIYA ISHI 
 G‟ishtning egilishga mustaxkamlik chegararsini aniqlash. 
Ishlatiladigan asbob-uskunalar: sferik idish, tsement, shablon, kurakcha, 
gidravlik press, kolba, «shayton», chizg’ich va pichoq. 
Ish tartibi. G‘ishtning egilishiga mustaxkamlik chegarasini aniqlash 
uchun 5 dona butun g‘isht olinadi. Bu g‘ishtlardan bittasi gidravlik pressning 
ikki tayanchli moslamasiga yotqizib qo‘yiladi. Tayanchlar yarim shar shaklida 
va orasi 20 sm bo‘ladi (4-rasm) 
4-rasm. G‟ishtning egilishga mustaxkamlik chegarasini aniqlash sxemasi
. 
G‘ishtning o‘rtasiga shu tayanchlar orqali kuch ta‘sir ettiriladi. G‘ishtni 
tayanchlarga maxkamroq joylash maqsadida g‘isht bilan ikki tayanch orasiga, 
shuningdek, kuch ta‘sir etadigan joyga tsement qorishmasidan kengligi 2-3 sm li 
taxtacha qilinadi. TSement taxtachalar qotguncha 3-4 kun kutiladi. SHundan 
keyin namuna pressga qo‘yiladi va sinaladi. 
Egilishi sinaladigan g‘ishtdan darzlar bo‘lmasligi kerak. 

---

13 
G‘ishtning egilishiga mustaxkamlik chegarasi (6) formuladan topiladi: 
Reg=
2
2
3
bh
Pl
(6) 
Bu formulada Reg – g‘ishtning egilishga mustaxkamlik chegarasi,
MPa; 
R – g‘ishtni sindirgan kuch, N; 
l – tayanchli oralig‘i, mm; 
b – g‘ishtning eni, mm; 
h – g‘ishtning qalinligi (balandligi), mm. 
Beshta namuna ham shu tartibda sinaladi. 
Beshta namunaning mustaxkamlik chegaralarining o‘rtacha arifmetik 
qiymati g‘ishtning egilishga mustaxkamlik chegarasi deb qabul qilinadi. 
7-LABORATORIYA ISHI 
G‟ishtning siqilishga mustaxkamlik chegarasini aniqlash. 
Ishlatiladigan asbob-uskunalar: arra, gidravlik press, portlantsement 
(markasi ko’pi bilan 300), metall plita, «shayton», chelak, oyna parchalari, 
kurakcha, tog’aracha, metall chizg’ich, termometr. 
Ish tartibi. Namuna uchun olingan g‘isht o‘rtasidan arralanadi. Bu ikki 
yarimtalik g‘isht bir-birining ustiga (arralangan tomonlarini almashtirib) 5 mm 
qalinlikdagi portlandtsement qorishmasi bilan yopishtiriladi. Yopishtirilgan 
g‘ishtlarning ikki qarama-qarshi katta yuzalari ham 3 mm qalinlikda bir tekis 
tsementlanadi. Tayyorlangan namuna temperaturasi 15±5S
o 
li uyda 3-4 kun 
saqlangandan keyin sinaladi. Sinash oldidan namunaning tsementlangan yuzasi 
o‘lchab olinadi. SHundan keyin g‘isht gidravlik pressga qo‘yiladi. Pressning 
g‘ishtga ta‘sir etayotgan kuchi bir meoyorda oshirib boriladi. G‘isht namunasini 
sindirgan kuch manometr shkalasida yozib olinadi. SHu tartibda 5 ta namuna 
sinaladi. (5-rasm).